Hubble przygląda się Mgławicy Małe Hantle

Aby uczcić 34. rocznicę uruchomienia Kosmicznego Teleskopu Hubble’a NASA, astronomowie wykonali zdjęcie Mgławicy Małe Hantle (Messier 76, M76 lub NGC 650/651) znajdującej się w odległości 3400 lat świetlnych od Ziemi w północnym gwiazdozbiorze Perseusza.

Mgławica Małe Hantle, jak tłumaczą naukowcy jest klasyfikowana jako mgławica planetarna – rozszerzająca się powłoka świecących gazów, które zostały wyrzucone z umierającej gwiazdy typu czerwony olbrzym. Obiekt ten ostatecznie zapadł się w bardzo gęstego i gorącego białego karła. Mgławica planetarna nie jest związana z planetami, ale została tak nazwana, ponieważ astronomowie w 1700 roku korzystający z teleskopów o małej mocy uważali, że tego typu obiekt przypomina planety.

Małe Hantle składa się z pierścienia, widocznego przy krawędzi jako centralna struktura prętowa, oraz dwóch płatów po obu stronach pierścienia. Zanim gwiazda wypaliła się, naukowcy twierdzą, że wyrzuciła pierścień gazu i pyłu. Został on prawdopodobnie wyrzeźbiony przez wpływ gwiazdy, która miała kiedyś swojego towarzysza, podobnego do siebie. Odrzucony materiał utworzył dysk pyłu i gazu wzdłuż płaszczyzny orbity towarzysza. Hipotetyczna gwiazda towarzysząca nie jest widoczna na obrazie Hubble’a, więc gwiazda centralna mogła ją pochłonąć z czasem.

Jak twierdzą astronomowie, główna gwiazda zapadła się, tworząc białego karła. Jest to jedna z najgorętszych pozostałości gwiezdnych o temperaturze około 140 tysięcy stopni Celsjusza (24 razy wyższej niż temperatura powierzchni Słońca). Obiekt ten jest widoczny jako punkt w centrum mgławicy. Gwiazda widoczna w rzucie pod nim nie jest częścią mgławicy.

Ściśnięte przez dysk, jak opisują badacze, dwa płaty gorącego gazu wydostają się z górnej i dolnej części „pasa”, wzdłuż osi obrotu gwiazdy, która jest prostopadła do dysku. Są one napędzane przez przypominający huragan wypływ materii z umierającej gwiazdy, rozdzierając przestrzeń z olbrzmią prędkością. Ten „wiatr gwiezdny” wdziera się w chłodniejszy, wolniej poruszający się gaz, który został wyrzucony na wcześniejszym etapie życia obiektu, gdy był jeszcze czerwonym olbrzymem. Promieniowanie ultrafioletowe z gorącej gwiazdy powoduje świecenie gazów. Czerwony kolor pochodzi od azotu, a niebieski od tlenu.

Biorąc pod uwagę, że nasz Układ Słoneczny liczy sobie 4,6 miliarda lat, cała Mgławica Małe Hantle jest tylko chwilowym wydarzeniem w kosmicznej rachubie czasu. Zniknie za około 15 tysięcy lat.

Emil Gołoś