Kamień Przeznaczenia – do czego pierwotnie służyło insygnium koronacyjne królów Szkocji?

Kamień ze Scone, określany także jako Kamień Przeznaczenia, to wykonany z piaskowca obiekt, który najpierw pełnił funkcje insygnium koronacyjnego królów Szkocji, a od końca XIII wieku był również wykorzystywany jako kamień koronacyjny królów Anglii (od XVIII wieku także Wielkiej Brytanii). Chociaż artefakt ten był głównie wykorzystywany jako przedmiot koronacyjny, to jego pierwotnie zastosowanie pozostawało przez wieki tajemnicą – jednak historykom udało się w końcu rozwiązać zagadkę tego zabytku.

Za sprawą kronik historycy wiedzą, że Kamień Przeznaczenia był wykorzystywany przez władców Szkocji w momentach koronacji przez okres blisko tysiąca lat – stał się on w związku z tym jednym z głównych symboli szkockiej monarchii. Jednak okoliczności powstania tego przedmiotu oraz tego jaka była jego domyślna funkcja były owiane zasłoną tajemnicy i niewiedzy.

Zgodnie z legendami jego geneza ma sięgać czasów biblijnych bohaterów i starożytnych egipskich faraonów. Jak wynika z najnowszych ustaleń badaczy pierwotne pochodzenie przedmiotu nie było jednak najprawdopodobniej tak spektakularne i wcześniej służył on za zwyczajny stopień, będący częścią np. schodów, informuje portal „Arkeonews„.

Nowa teoria wyjaśniająca pochodzenie przedmiotu pojawiła się po tym jak Kamień Przeznaczenia został poddany szczegółowej analizie naukowej. Następnie ten bardzo ważny artefakt dla historii Szkocji przeniesiono z dotychczasowego miejsca, w którym się znajdował, w zamku w Edynburgu do jego nowej stałej siedziby w nowo otworzonym Muzeum w Perth. Najnowsza analiza ważącego 151 kg Kamienia ze Scone wykazała, że znaczące zużycie wierzchołka zabytku najprawdopodobniej było spowodowane tym, iż pierwotnie był on wykorzystywany jako stopień po którym każdego dnia w butach wchodzili ludzie.

Według ostatniego badania oryginalnie Kamień Przeznaczenia znajdował się nie w żadnym zamku, królewskiej rezydencji, ale w położonym w Scone kościele lub jednym z najstarszych budynków tego miasta, którego początki sięgają czasów panowania rzymskiego nad większością Brytanii. Piaskowiec z którego artefakt został wykonany najprawdopodobniej wydobyto właśnie w samym Scone. W kronikach pierwsza wzmianka o tym przedmiocie pochodzi z 1249 r., co miało związek z wykorzystaniem go do ceremonii koronacji króla Szkocji Aleksandra III.

Zgodnie z tradycyjnymi przekazami w trakcie tej uroczystości artefakt ten miał być pokryty jedwabnym suknem, o złotej barwie, które zakrywało jego mocno zniszczoną powierzchnię. Nie był to jedyny znany przypadek, kiedy zdewastowana część Kamienia Przeznaczenia została ukryta na polecenie władcy, gdyż tak samo postąpił Edward I Długonogi – to właśnie ten znany z filmu „Braveheart. Waleczne Serce” król Anglii po podboju Szkocji zawłaszczył artefakt i nakazał zintegrowanie go ze swoim tronem w Westminsterze.

Do Szkocji Kamień Przeznaczenia powrócił dopiero po upływie 700 lat w 1996 r., czyli na rok po premierze tej jednej z najbardziej znanych produkcji Mela Gibsona, która niewątpliwie pobudziła szkocki nacjonalizm i separatyzm. Wystawiono go wówczas wraz z innymi szkockimi regaliami w Pokoju Królewskim na zamku w Edynburgu. W uroczystości zwrotu artefaktu uczestniczył książę Wielkiej Brytanii Andrzej, będący także księciem Yorku – reprezentował on królową Elżbietę II. Na krótko Kamień ze Scone ponownie opuścił Szkocję w 2023 r., gdyż został on wykorzystany w trakcie koronacji króla Karola III – wydarzenie to stało się także impulsem do nowych badań tego symbolu szkockiej monarchii.

Marcin Jarzębski