Niedawno odkryta Nova badana przez astronomów
Nowo odkryta Nova klasyczna, znana jako AT 2023prq, została poddana obserwacji fotometrycznym i spektroskopowym przez astronomów z Liverpool John Moores University. Nowe badania rzucają więcej światła na te niezwykłe zjawiska.
Nova to gwiazda doświadczająca nagłego wzrostu jasności i powoli powracająca do swojego pierwotnego stanu, co może trwać wiele miesięcy. Wybuch ten, trwający nawet kilka miesięcy, uwalnia ogromną ilość energii. Jest on wynikiem procesu akrecji (opadania rozproszonej materii na powierzchnię ciała niebieskiego w wyniku działania grawitacji) w bliskim układzie podwójnym zawierającym białego karła i jego towarzysza. Badanie tego typu zjawisk ma kluczowe znaczenie dla rozwoju wiedzy na temat podstawowych procesów astrofizycznych, w tym ewolucji gwiazd. Obserwacje zostały opublikowane w Research Notes of the American Astronomical Society (AAS).
AT 2023prq (inne oznaczenie ZTF23aaxzvrr) została wykryta przez Zwicky Transient Facility (ZTF) 15 sierpnia 2023 roku w halo galaktycznym Andromedy (Messier 31, M31). Jej wielkość gwiazdowa w paśmie r′ wynosiła 17,13 i wkrótce po jej wykryciu rozpoczęto obserwacje Novej w celu uzyskania lepszego wglądu w jej właściwości.
Astronomowie Michael Healy-Kalesh i Daniel Perley z Liverpool John Moores University byli jednymi z pierwszych, którzy rozpoczęli obserwację AT 2023prq po jej zidentyfikowaniu. Wykorzystali Liverpool Telescope (LT) i różne inne urządzenia naziemne do monitorowania Novej. Na podstawie zebranych danych zmierzyli, że przewidywana odległość tej nowej od galaktyki Andromedy wynosi około 150 000 lat świetlnych.
Według badań, AT 2023prq ma bardzo krótki czas zaniku – około 3,4 dnia. To, wraz z niską jasnością absolutną, sugeruje, że obiekt ten może należeć do kategorii „słabych i szybkich” Novych. A obserwacje spektroskopowe AT 2023prq wykryły linie emisyjne helu w jej widmie oraz stosunkowo wysokie prędkości wyrzutu z linii emisyjnej wodór-alfa.
Autorzy badania doszli do wniosku, że AT 2023prq to Nova klasyczna. W tych zjawiskach bogata w wodór materia akreowana od dawcy osiąga ostatecznie ciśnienie krytyczne i ulega termojądrowej ucieczce u podstawy opadającej warstwy.
Naukowcy zauważyli, że AT 2023prq jest „pozbawiona gospodarza”, a zatem znajduje się w stosunkowo dużej odległości od galaktyki Andromedy. Według nich obserwacje potwierdzają, że ta Nova należy do halo tej galaktyki i jest jednym z najbardziej oddalonych od swojego gospodarza zjawiskiem tego typu, jakie do tej pory wykryto.
Emil Gołoś
