ONe novae – źródło fosforu we Wszechświecie

Astronomowie zaproponowali nową teorię wyjaśniającą pochodzenie fosforu, jednego z pierwiastków ważnych dla życia na Ziemi. Zakłada ona, że głównym źródłem tego pierwiastka jest rodzaj eksplozji gwiezdnej znanej jako „ONe novae”.

Jak tłumaczą naukowcy, po Wielkim Wybuchu prawie cała materia we Wszechświecie składała się z wodoru. Inne pierwiastki powstały później, w wyniku reakcji jądrowych wewnątrz gwiazd lub gdy te kosmiczne olbrzymy eksplodowały w wydarzeniach znanych jako nowe lub supernowe. Jednak jak podkreślają astronomowie istnieją różne rodzaje gwiazd i różne sposoby ich eksplozji. Badacze wciąż próbują ustalić, które procesy były ważne w tworzeniu poszczególnych pierwiastków, które obserwujemy we wszechświecie.

W ramach najnowszego badania, astronomowie Kenji Bekki z University of Western Australia i Takuji Tsujimoto z National Astronomical Observatory of Japan, zaproponowali nowy model oparty na nowach tlenowo-neonowych, określanych jako „ONe novae”, aby opisać obfitość fosforu obecnego we Wszechświecie. Badanie zostało opublikowane w czasopiśmie The Astrophysical Journal Letters.

Jak zaznaczają naukowcy, „ONe novae” występuje, gdy materia gromadzi się na powierzchni bogatego w tlen i magnez białego karła (pozostałość jądra gwiezdnego składająca się głównie z materii zdegenerowanej elektronami, są one bardzo gęste: ich masa porównywalna z masą Słońca, podczas gdy ich objętość jest porównywalna z objętością Ziemi) i zostaje podgrzewana do punktu, w którym następuje wybuchowa fuzja jądrowa.

Zdaniem astronomów, model przewiduje, że duża ilość fosforu zostanie uwolniona, gdy zachodzi „ONe novae”, a tego rodzaju gwiezdne eksplozje zależą od składu chemicznego, w szczególności zawartości żelaza w gwiazdach. Naukowcy szacują, że tempo powstawania nowych typu „ONe” osiągnęło szczyt około 8 miliardów lat temu, co oznacza, że fosfor był obecny we Wszechświecie, gdy Układ Słoneczny zaczął się formować około 4,6 miliarda lat temu.

Model przewiduje również, jak wskazują naukowcy, że nowe „ONe” mogły również być odpowiedzialne za powstanie chloru, podobnie jak fosforu. Badacze nie mają jeszcze wystarczających danych obserwacyjnych dla tego pierwiastka, aby to potwierdzić, ale jest to możliwa do przetestowania hipoteza, która pozwoli również sprawdzić poprawność modelu „ONe novae”. Przyszłe obserwacje gwiazd w zewnętrznej części Drogi Mlecznej dostarczą danych potrzebnych do sprawdzenia poprawności tych założeń.

Emil Gołoś