Prywatny amerykański statek kosmiczny Odysseus wylądował na Księżycu
Po raz pierwszy od czasów programu Apollo na Księżycu wylądował amerykański statek kosmiczny. Komercyjny robot bez załogi Odysseus, został sfinansowany przez NASA w celu utorowania drogi amerykańskim astronautom do powrotu na naturalnego satelitę Ziemi.
Odysseus, zbudowany przez firmę Intuitive Machines z siedzibą w Houston, wylądował w pobliżu południowego bieguna Księżyca w 22 lutego, po ostatnim zejściu, podczas którego kontrolerzy lotu musieli przełączyć się na eksperymentalny system lądowania i potrzebowali kilku minut, aby nawiązać kontakt radiowy z lądownikiem po jego zatrzymaniu.
„Dzisiaj, po raz pierwszy od ponad pół wieku, Stany Zjednoczone powróciły na Księżyc. Dzisiaj, po raz pierwszy w historii ludzkości, firma komercyjna, amerykańska firma, wystartowała i poprowadziła podróż” – stwierdził administrator NASA Bill Nelson.
Obrazy z zewnętrznej kamery „EagleCam” zaprojektowanej do wystrzeliwania ze statku kosmicznego podczas ostatnich sekund opadania mogą zostać opublikowane na początku piątku, powiedział AFP członek zespołu, który ją zbudował.
Poprzedni lot księżycowy przeprowadzony przez inną amerykańską firmę zakończył się niepowodzeniem. Jednak zdaniem badaczy prywatny przemysł potwierdził, że może powtórzyć wyczyn osiągnięty ostatnio przez amerykańską agencję kosmiczną NASA podczas załogowej misji Apollo 17 w 1972 roku.
Kontrolerzy lotu podkreślając wyzwania techniczne stwierdzili, że, pokładowy system nawigacji zawiódł, a Odysseus zamiast tego przeleciał ostatni etap swojej podróży przy użyciu eksperymentalnego laserowego systemu naprowadzania opracowanego przez NASA w celu przeprowadzenia jedynie demonstracji technologii.
Odysseus wylądował w Malapert A, kraterze uderzeniowym 300 kilometrów od południowego bieguna Księżyca. NASA ma nadzieję ostatecznie stworzyć długoterminową obecność człowieka na Srebrnym Globie i zbierać lód polarny zarówno na wodę pitną, jak i paliwo rakietowe do dalszej podróży na Marsa w ramach swojego flagowego programu Artemis.
Obecna misja jest „jednym z pierwszych wypadów na biegun południowy, aby faktycznie przyjrzeć się warunkom środowiskowym w miejscu, do którego zamierzamy wysłać naszych astronautów w przyszłości” – mówi Joel Kearns, starszy urzędnik NASA.
Pierwsza załogowa misja NASA do tego regionu planowana jest po 2026 roku. Geopolityczny rywal Ameryki, Chiny, również planują wysłać swoją pierwszą załogę na Księżyc w 2030 roku, zapoczątkowując nową erę kosmicznej rywalizacji.
Sześciokątny Odysseus, który jest mniej więcej wielkości małego samochodu, wystartował z Florydy 15 lutego na rakiecie Falcon 9 firmy SpaceX, posiadając nowy system napędowy na ciekły metan i ciekły tlen, dzięki czemu pokonał trasę pond 300 mln kilometrów w krótkim czasie.
Na jego pokładzie znalazło się sześć instrumentów naukowych NASA, w tym kamery badające zmiany powierzchni Księżyca pod wpływem pióropusza silnika statku kosmicznego oraz urządzenie do analizy chmur naładowanych cząstek pyłu, które wiszą nad powierzchnią o zmierzchu w wyniku promieniowania słonecznego. Reszta ładunku została wysłana w imieniu prywatnych klientów Intuitive Machines i obejmuje 125 miniaturowych księżyców ze stali nierdzewnej autorstwa artysty Jeffa Koonsa. Ładunek może działać do siedmiu dni, zanim nastąpi księżycowa noc, uniemożliwiając działanie Odysseusa.
NASA zapłaciła Intuitive Machines 118 milionów dolarów za dostarczenie sprzętu w ramach nowej inicjatywy o nazwie Commercial Lunar Payload Services (CLPS), która została stworzona w celu delegowania usług ładunkowych do sektora prywatnego, aby osiągnąć oszczędności i stymulować gospodarkę księżycową.
Pierwsza misja CLPS, zorganizowana przez Astrobotic z siedzibą w Pittsburghu, wystartowała w styczniu 2024 roku, ale w jej statku kosmicznym Peregrine doszło do wycieku paliwa i ostatecznie został on sprowadzony z powrotem, by spłonąć w ziemskiej atmosferze. Statki kosmiczne lądujące na Księżycu muszą poruszać się po zdradliwym terenie i polegać na pędnikach, aby kontrolować swoje opadanie przy braku atmosfery.
Do tej pory tylko agencje kosmiczne Związku Radzieckiego, Stanów Zjednoczonych, Chin, Indii i Japonii zdołały z sukcesem wylądować na Księżycu.
Emil Gołoś
