Rakieta Delta IV Heavy wystartowała po raz ostatni
Historia rakiet z rodziny Delta dobiegła końca. Po opóźnieniach, ostatnia z nich – Delta IV Heavy wystartowała 9 kwietnia z Przylądka Canaveral.
Należąca do United Launch Alliance (ULA – amerykańska spółka zajmująca się wynoszeniem ładunków w przestrzeń kosmiczną) Delta IV Heavy, największa i najpotężniejsza wersja rakiet Delta, wystartowała z kompleksu Space Launch Complex 37 na Przylądku Canaveral 9 kwietnia. Tajny ładunek, nazwany misją NROL-70, należał do National Reconnaissance Office (NRO – jednej z agencji Departamentu Obrony Stanów Zjednoczonych, zajmującej się rozpoznaniem strategicznym).
28 marca, na cztery minuty przed startem, zespół misji odkrył problem z rurociągiem azotu używanego do dostarczania gazu obojętnego potrzebnego do bezpiecznego działania rakiety w czasie wystrzelenia, którego usunięcie zajęło kilka dni.
Pierwsza z rakiet Delta podjęła próbę startu w maju 1960 roku. Były one odpowiedzialne za wystrzeliwanie łazików marsjańskich, teleskopów kosmicznych, sond słonecznych, satelitów meteorologicznych i wielu innych pojazdów kosmicznych w ciągu swoich 63 lat działania.
Ostatni start, to 389 próba wystrzelenia rakiety z tej rodziny. Delta IV Heavy, która wznosiła się już 15 zadebiutowała 2004 roku i była jedyną pozostałą rakietą tego typu. Wraz z ostatnimi 17 rakietami Atlas V ustępuje ona miejsca rakiecie Vulcan Centaur ULA, która pierwszy raz została wystrzelona w styczniu 2024 roku.
Rakieta Delta IV Heavy składa się z trzech rdzeni napędzanych kriogenicznym ciekłym wodorem i ciekłym tlenem, które generują około miliona kilogramów ciągu podczas startu. Sposób, w jaki materiał napędowy przepływa przed startem, tworzy ogromną kulę ognia na platformie startowej. Jest to również ostatni start rakiet United Launch Alliance z Space Launch Complex 37 na Przylądku Canaveral, który zapewne będzie przyszłym miejscem startu rakiet SpaceX Starship i Super Heavy.
„Wycofanie jej jest oczywiście przyszłością dla tańszej rakiety o wyższej wydajności. To wciąż smutne. Jednak to dla nas zaszczyt obsługiwać te misje” – mówi dyrektor generalny ULA Tory Bruno.
Pierwsza próba wystrzelenia rakiety Delta miała miejsce 13 maja 1960 roku ze Space Launch Complex 17 w Canaveral. Jej konstrukcja powstała na bazie rakiety balistycznej średniego zasięgu Thor i mogła wysłać 200 kilogramów ładunku na niską orbitę okołoziemską. Wówczas rakieta miała 28 metrów wysokości i ważyła około 60 tysięcy kilogramów, generując jedynie 70 tysięcy kilogramów ciągu przy starcie.
Wśród ładunków wyniesionych na przestrzeni lat, rakiety Delta umieściły na orbicie statki kosmiczne NASA Pioneer i Explorer, pierwszy łazik marsjański Sojourner w misji Pathfinder oraz bliźniacze łaziki Spirit i Opportunity, misję Dawn, która badała Ceres i Westę oraz Deep Impact, który uderzył w kometę Tempel 1, teleskopy kosmiczne Spitzer i Kepler, sondę Parker Solar Probe, satelity GOES należące do NOAA oraz dziesiątki satelitów GPS.
Wiele lotów Delta IV Heavy obejmowało tajne misje wojskowe, była to również rakieta, która wyniosła pierwszy statek kosmiczny Orion podczas lotu testowego w 2014 roku w ramach misji EFT-1, prekursora misji Artemis.
Ostatnią misją Delta IV Heavy jest satelita National Reconnaissance Office, który „wzmocni zdolność NRO do dostarczania szerokiego zakresu aktualnych informacji wywiadowczych krajowym decydentom, wojskowym i analitykom wywiadowczym w celu ochrony interesów narodu i wspierania wysiłków humanitarnych na całym świecie” – podano w oświadczeniu.
Start ten był 25. z Przylądka Canaveral w 2024 roku, ale dopiero drugim ULA, po starcie rakiety Vulcan w styczniu. W 2023 r. firma wystrzeliła swoje rakiety tylko trzy razy, podczas gdy konkurent SpaceX wykonał 98 startów orbitalnych ze swoich kosmodromów na Florydzie i w Kalifornii.
Emil Gołoś
