Starożytne skarby z zatoki Kalpe

W trakcie pierwszych wykopalisk podwodnych jakie były prowadzone w zatoce Kalpe, położonej nad Morzem Czarnym u wybrzeży prowincji Kocaeli, w północno-zachodniej Turcji, archeolodzy natrafili na dziesiątki cennych artefaktów pochodzących z rozmaitych okresów historycznych, od IV wieku p.n.e. do XII wieku n.e.

Gmina Kandıra leżąca nad zatoką Kerpe w prowincji Kocaeli, która ma najdłuższą linię brzegową ze wszystkich tureckich nadczarnomorskich prowincji, wyróżnia się bogatą historią w epoce starożytności. Kerpe, niegdyś znane pod nazwą „Kalpe”, co w języku greckim oznacza „garnek” lub „dzbanek” wyróżniało się tym, iż było zatoką z wyjątkowo dobrymi warunkami do żeglowania, gdyż chroniła ona podróżnych przed północnymi wiatrami i silnymi falami Morza Czarnego. Nazwą tą określano także położony w tej zatoce port, który jest ważnym dla starożytnego świata miejscem. Jego początki sięgają V wieku p.n.e.

Położony w strategicznie ważnej zatoce port Kalpe był zamieszkiwany przez greckich kolonistów z jońskiego Miletu lub attykańskiej Megary. Miejsce to było wykorzystywane jako emporium, czyli ekskluzywny rynek. Do tego tylko jednak jego rola się nie ograniczała, gdyż jako że Kerpe było położone w kluczowym miejscu na mapie Morza Czarnego, które umożliwiał kontrolowanie i zabezpieczanie szlaków morskich tego akwenu, to jego ważne znaczenie miało wymiar także geopolityczny. Już w VII wieku p.n.e. mieszkańcy Kalpe panowali nad tą częścią zachodniego wybrzeża Morza Czarnego, informuje portal „Arkeonews„.

Jednym z najsilniejszych i najdłużej istniejących państw na tym terenie było Królestwo Bitynii. Jednak nawet po upadku Bitynii miejsce to nie utraciło swojej geostrategicznie kluczowej roli. Jego znaczenie docenili także Rzymianie, Bizantyjczycy, a później Osmanowie. W średniowieczu i wczesnej nowożytności Kerpe stało się istotnym przystankiem dla statków genueńskich i centrum transportu surowców takich jak drewno, czy węgiel drzewny do Stambułu.

Jednym z najbardziej znaczących odkryć jakie zostały dokonane w trakcie wykopalisk podwodnych, jakie były prowadzone w tym miejscu od 2020 r., okazały się dwie części starożytnego molo liczne amfory, czyli naczynia z wypalonej gliny w kształcie waz. Badania archeologiczne w zatoce Kerpe są skutkiem współpracy Dyrekcji Muzeum Kocaeli, Ministerstwa Kultury i Turystyki oraz Generalnej Dyrekcji Dziedzictwa Kulturowego i Muzeów. Znalezione skarby trafiły do Muzeum Archeologicznym Kocaeli w ramach wystawy pod tytułem „Cichy port Morza Czarnego: Kalpe”.

Serkan Gedük, dyrektor Muzeum Kocaeli, zaznaczył, iż najnowsze znaleziska archeologiczne z Kalpe mają szczególną wartość, ponieważ rzucają nowe światło na historię regionu. „Jesteśmy zdania, że ostatnie odkrycia dokonane w Kalpe są niezwykle z punktu widzenia uwypuklenia stosunków handlowych między Wschodem a Zachodem w okresie od starożytności po czasy panowania Imperium Osmańskiego nad Morzem Czarnym. Dlatego też staramy się prezentować w naszym muzeum dobra kulturowe odkryte podczas podwodnych wykopalisk w sposób chronologiczny i przy użyciu licznych animacji. W trakcie wykopalisk zostało zidentyfikowanych wiele cennych podwodnych artefaktów; począwszy od pozostałości amfor handlowych z okresu od IV w. p.n.e. do XII w. n.e., po ceramikę szkliwioną na czerwono, lampy, fragmenty rur, różne dobra kulturowe z okresu osmańskiego i pozostałości wraku statku”.

Marcin Jarzębski