Tajemnica „Księgi z Deer” rozwikłana
Archeolodzy odkryli długo poszukiwaną lokację klasztoru z X wieku, w którym została napisana wczesnośredniowieczna „Księga z Deer”. Rękopis ten jest najstarszym znanym zachowanym zabytkiem literatury gaelickiej, co czyni go jednym z najważniejszych dzieł w historii Szkocji.
Księga z Deer jest uważana za jeden z najważniejszych rękopisów w historii Szkocji. Po raz pierwszy została napisana w okresie pomiędzy 850 a 1000 r., ale była uzupełniana również w późniejszej wiekach. W XII wieku mnisi z klasztoru w Aberdeenshire dodali do niej notatki w języku szkockim gaelickim. Są to najstarsze znane zapiski dokonane w tym języku. Księga ma charakter religijny, gdyż zawiera cztery ewangelie – aczkolwiek tylko tekst św. Jana w pełni zachował się do współczesnych czasów. Ewangeliarz jest także bogato iluminowany, informuje portal „Arkeonews„.
Klasztor w Aberdeenshire jest uważany przez badaczy za miejsce w którym po raz pierwszy została napisana średniowieczna Księga z Deer. Do niedawna jego lokalizacja pozostawała nieznana, ale wszystko zmieniło się wraz z odkryciem archeologów dokonanym nieopodal opactwa Deer w prowincji Buchan, znajdującej się w północno-wschodniej Szkocji. Wykopaliska zbiegły się w czasie z powrotem rękopisu Księga z Deer do Aberdeen. Została ona wypożyczona do Aberdeen Art Gallery z Biblioteki Uniwersytetu Cambridge.
Mówiąca po gaelicku archeolog Mairead Morgan stwierdziła, iż rękopis sprzed blisko 1200 lat jest najwcześniejszym znanym przykładem zapisków dokonanych w szkockim gaelickim. Klasztor w Aberdeenshire znajduje się w regionie w którym język gaelicki obecnie pozostaje rzadkością. Jak twierdzi naukowiec, Księga z Deer nie tylko pokazuje, że w regionie dawniej mówiono powszechnie po gaelicku, ale jest to także najstarszy dowód na istnienie pisanego szkockiego gaelickiego we wczesnym średniowieczu. Fakt ten czyni gaelicki ewangeliarz bezkonkurencyjnie jednym z najważniejszych tekstów w historii Szkocji. Znaczna część jego treści została jednak napisana łaciną, a w mniejszym stopniu również językiem staroirlandzkim. Manuskrypt zapewnia wgląd w Kościół, kulturę i społeczeństwo średniowiecznej gaelickiej Szkocji.
Marcin Jarzębski
