Teleskop Hubble’a uchwycił galaktykę NGC 3783
Najnowsze zdjęcie z Kosmicznego Teleskopu Hubble’a NASA/ESA przedstawia NGC 3783, jasną galaktykę spiralną z poprzeczką, znajdującą się około 130 milionów lat świetlnych od Ziemi.
Jak tłumaczą astronomowie, podobnie jak gromady, grupy są skupiskami galaktyk powiązanych grawitacyjnie. Grupy galaktyk są jednak mniej masywne i zawierają mniej członków w chodzących w ich skład w porównaniu do gromad galaktyk (gromady galaktyk mogą zawierać setki, a nawet tysiące galaktyk składowych, grupy galaktyk zazwyczaj nie zawierają więcej niż 50 galaktyk).
Droga Mleczna jest w rzeczywistości częścią grupy galaktyk, znanej jako Grupa Lokalna, która obejmuje również dwie inne duże galaktyki (Andromedę i galaktykę Trójkąta), a także kilkadziesiąt galaktyk satelitarnych i karłowatych.
Grupa Lokalna to grupa galaktyk obejmująca Drogę Mleczną. Jej całkowita średnica wynosi około 3 megaparseków (10 milionów lat świetlnych), a całkowita masa wynosi 2×1012 mas. Składa się ona z dwóch zbiorów galaktyk przypominających kształtem hantle. Droga Mleczna i jej galaktyki satelitarne tworzą jeden płat, a Galaktyka Andromedy i jej satelity stanowią drugi. Oba zbiory są oddzielone od siebie o około 800 kiloparseków i poruszają się względem siebie z prędkością 123 km/s. Sama grupa jest częścią większej gromady Panny, która może być częścią gromady Laniakea. Dokładna liczba galaktyk w Grupie Lokalnej nie jest znana, ponieważ niektóre z nich są zasłonięte przez Drogę Mleczną, jednak znanych jest co najmniej 80 członków, z których większość to galaktyki karłowate.
Badana przez naukowców grupa galaktyk NGC 3783 zawiera 47 tych zbiorów gwiazd. Zdaniem astronomów, wydaje się również, że znajduje się na dość wczesnym etapie ewolucji, co czyni ją interesującym obiektem do badań ich powstawania i ewolucji.
Jak tłumaczą badacze, w centrum tego zdjęcia znajduje się galaktyka spiralna NGC 3783, jednak jak zaznaczają wzrok przyciąga również bardzo jasny obiekt w prawej dolnej części obrazu. Jest to gwiazda HD 101274. Perspektywa na tym zdjęciu sprawia, że gwiazda i galaktyka wyglądają jakby znajdowały się bardzo blisko siebie i sobie towarzyszyły, ale jak zaznaczają astronomowie, jest to złudzenie. HD 101274 znajduje się zaledwie około 1 530 lat świetlnych od Ziemi, czyli około 85 tysięcy razy bliżej niż NGC 3783. To wyjaśnia, w jaki sposób pojedyncza gwiazda może wydawać się przyćmiewać całą galaktykę.
NGC 3783 to zdaniem astronomów, galaktyka Seyferta typu 1 – rodzaj galaktyki, spiralnej bądź nieregularnej, charakteryzującej się jądrem o dużej jasności. Źródłem tego promieniowania jest najprawdopodobniej materia spadająca na czarną dziurę. Dzięki pięciu oddzielnym zdjęciom wykonanym w różnych długościach fal Hubble uchwycił ją z niewiarygodną szczegółowością, od świecącego centralnego paska po wąskie, kręte ramiona i przepływający przez nie pył. W rzeczywistości centrum galaktyki jest tak jasne, że widoczne są w nim kolce dyfrakcyjne, normalnie widoczne tylko na gwiazdach takich jak HD 101274.
Emil Gołoś
