Wykryto pierwszy pulsar w gromadzie kulistej GLIMPSE-C01 dzięki VLA
Korzystając z Very Large Array (VLA), astronomowie odkryli milisekundowy pulsar w gromadzie kulistej GLIMPSE-C01 w ramach VLA Low-band Ionosphere and Transient Experiment (VLITE). Jest to pierwszy pulsar kiedykolwiek wykryty w tej gromadzie.
Pulsary to silnie namagnesowane, szybko rotujące gwiazdy neutronowe emitujące wiązkę promieniowania elektromagnetycznego ze swoich biegunów, najczęściej w postaci fal radiowych. Najszybciej rotujące pulsary, o okresach rotacji poniżej 30 milisekund, znane są jako pulsary milisekundowe (MSP). Astronomowie zakładają, że powstają one w układach podwójnych, gdy początkowo bardziej masywny składnik zamienia się w gwiazdę neutronową, która następnie obraca się w wyniku akrecji materii z gwiazdy wtórnej.
Ze względu na duże gęstości gwiazdowe, gromady kuliste (GC) są postrzegane jako doskonałe miejsca do formowania się MSP. Ponieważ znajdują się one tak blisko siebie, niektóre z gwiazd neutronowych mogą pozyskać towarzysza, za pomocą odziaływanie na siebie wzajemnie siłami grawitacyjnymi.
Dlatego też zespół astronomów pod kierownictwem Amarisa V. McCarvera z Texas Tech University w Lubbock postanowił przeprowadzić radiowe poszukiwania pulsarów w prawie stu gromadach kulistych. W tym celu przeanalizowali obrazy z VLITE i VLITE Commensal Sky Survey (VCSS). Odkrycie zostało opisane w artykule opublikowanym w serwisie arXiv.
„Przedstawiamy szeroko zakrojone poszukiwania kandydatów na pulsary w gromadach kulistych przy użyciu obrazów kontinuum radiowego o niskiej częstotliwości” – piszą naukowcy.
Zespół zidentyfikował łącznie 10 źródeł dla próbki 97 gromad kulistych. Następnie wykonał ważone dopasowanie przy użyciu archiwalnych i nowych pomiarów gęstości strumienia, aby określić indeks widmowy dla każdego źródła.
Najbardziej prawdopodobnym kandydatem na pulsara okazało się źródło w GLIMPSE-C01 – gęstej i masywnej gromadzie kulistej, znajdującej się około 10 760 lat świetlnych od Ziemi. Ma ono niezwykle strome widmo, a analiza dodatkowych danych radiowych, rentgenowskich i podczerwonych potwierdziła jego pulsarową naturę.
Nowo odkryty pulsar, oznaczony jako GLIMPSE-C01A, ma okres wirowania 19,78 milisekund i dyspersję 491,1 pc/cm3. Ma on wyższą jasność w zakresie twardego promieniowania rentgenowskiego (2-10 keV) niż większość MSP w gromadach kulistych, a jednocześnie ma wolniejszy okres wirowania. Sugeruje to wysokie pole magnetyczne – na poziomie 1 miliarda Gaussów. Wiek tego pulsara szacuje się na 100 milionów lat.
Naukowcy twierdzą, że wykonanie regularnego pomiaru czasu i ustalenie rozwiązania orbitalnego i czasowego dla GLIMPSE-C01A jest konieczne, aby lepiej poznać ten pulsar. Są przekonani, że ich odkrycie podkreśla skuteczność poszukiwań pulsarów za pomocą indeksów widmowych.
Emil Gołoś
