Reflexions na Niedzielę. Rozmowa z francuskim przyjacielem
Swoimi refleksjami z Czytelnikami Gazety na Niedzielę dzieli się mieszkający wśród nas dziennikarz Nathaniel Garstecka. Refleksje o Polsce i Polakach, zdziwienia i fascynacje. Tekst publikujemy w językach francuskim i (poniżej) polskim.
Réflexions d’un dimanche
Discussion avec un ami français
La période des vacances permet parfois de renouer le contact avec d’anciens amis ou connaissances. Rompre, même temporairement, avec le train-train quotidien autorise à se libérer l’esprit et à engager d’intéressantes conversations. C’est ainsi que j’ai eu ces derniers jours l’occasion de parler avec un vieil ami, qui m’a questionné sur la situation en Pologne. Ci-dessous les grandes lignes de notre échange:
Z.B. : „Avec tout ce qui se passe en France, je suppose qu’en comparaison, c’est plutôt tranquille en Pologne?”
Nathaniel Garstecka : „Oui et non. Les Polonais ne se trouvent certes pas dans une crise politique majeure et n’ont pas des Jeux Olympiques à sécuriser, mais on ne s’y ennuie cependant pas en ce moment. Parmi les sujets qui agitent les Polonais, il y a la situation à la frontière avec le Bélarus, l’échec de la loi libéralisant l’avortement et ses conséquences politiques, l’arrestation illégale d’un ancien ministre qu’il a fallu rapidement relâcher, la question des réparations de guerre que refusent de verser les Allemands, le début des préparatifs pour la présidentielle en 2025… Même les élection américaines passionnent les Polonais !”
Z.B : „On ne le dirait pas, vu d’ici.”
Nathaniel Garstecka : „Tout à fait. Les Français sont concentrés sur leur situation interne, ils ne savent pas grand-chose sur ce qui se passe ailleurs, sauf peut-être aux Etats-Unis. C’est compréhensible, nous vivons une période inédite dans notre histoire politique. Une dissolution, suivant des européennes marquantes, ne donnant aucune majorité, plaçant en tête un bloc de gauche désuni et le Rassemblement National comme premier parti de France à l’Assemblée Nationale. Du jamais vu!”
Z.B. : „Je pensais que la situation à la frontière avait été maitrisée.”
Nathaniel Garstecka : „Pas du tout. Les assauts de clandestins sont quotidiens. Chaque jour ce sont des dizaines, voire des centaines de tentatives de franchissement illégal de la frontière. Un soldat polonais a été tué par un clandestin. Ces gens sont acheminés sur place et équipés par les services bélarusses. Sans cette aide, jamais ces Irakiens et Syriens n’auraient pu se retrouver là. La situation est à ce point dramatique que la Diète polonaise a du voter en urgence une loi pour faciliter le travail des soldats, car plusieurs d’entre eux avaient été arrêtés et menottés de manière ostentatoire pour avoir été contraints d’utiliser leurs armes pour repousser une attaque brutale. Bien évidemment il s’agissait de tirs d’avertissement, certainement pas sur les assaillants, mais cette affaire avait choqué les Polonais au moment où un soldat avait été poignardé à mort par un migrant. La gauche s’est, sans surprise, opposée à cette loi, préférant mettre en avant la sécurité des illégaux plutôt que celle des citoyens polonais.”
Z.B. : „On dit souvent que c’est la gauche française qui est la plus radicale.”
Nathaniel Garstecka : „La gauche française a décidé de faire appel massivement à l’électorat immigré pour compenser la perte de son électorat traditionnel, les classes populaires, qui avait migré vers le RN. Elle a désormais les mains liées par son alliance tactique avec certains radicaux communautaristes et antisémites. La gauche polonaise a, elle aussi, vu son électorat traditionnel se réorienter à droite, mais comme il n’y a pas encore d’immigration arabo-musulmane et africaine de peuplement, elle doit faire avec les étudiants, les militants idéologisés, les bobos des centres-villes, les artistes et autres „intellectuels”. Ce n’est certes pas suffisant électoralement, mais le pouvoir de nuisance idéologique de „Lewica” n’en est pas moindre pour autant, juste différent. Elle se concentre donc sur les questions sociétales comme le féminisme, l’avortement, le cléricalisme ou le logement.”
Z.B. : „Et cette gauche là est en alliance avec Donald Tusk ?”
Nathaniel Garstecka : „Une grande partie de cette gauche, oui. En alliance avec le Premier ministre Tusk, mais aussi avec les centristes de PL 2050 et les agrariens conservateurs modérés du PSL. C’est avec ces derniers que les relations sont le plus tendues. Les députés du PSL ont voté contre la libéralisation de l’avortement, faisant capoter le projet de loi et mettant en rage la frange radicale de la gauche, ainsi que les associations féministes. Ces dernières attaquent désormais verbalement le PSL comme elles attaquaient le PiS conservateur quand ce dernier était au pouvoir entre 2015 et 2023.”
Z.B. : „Cette coalition peut-elle tenir ?”
Nathaniel Garstecka : „Je ne la vois pas s’effondrer si facilement et si rapidement. Au-dessus de leurs différences idéologiques, il y a le rejet des conservateurs du PiS. Il y a aussi et surtout la figure de Donald Tusk, qui tient le tout d’une main de fer. La coalition arc-en-ciel, comme je l’appelle, a été élue en octobre 2023 sur un seul mot d’ordre: faire perdre le PiS puis régler ses comptes avec lui en multipliant les purges et les procès. Si le PSL quitte la coalition, elle perd sa majorité. De même si la gauche rompt. Ces deux partis sont sortis affaiblis des dernières élections locales et européennes, au bénéfice de la KO de Donald Tusk. Ils n’ont donc aucun intérêt à renverser la table, car ils seront ensuite accusés d’être responsables d’un éventuel retour du PiS honni au pouvoir.”
Z.B. : „Et le PiS, justement ? Est-il fini ?”
Nathaniel Garstecka : „En tout cas il est mal parti. Il a commis de nombreuses erreurs quand il gouvernait, et sa défaite n’est pas illogique. Il a en plus perdu son statut de premier parti de Pologne aux dernières élections européennes. Il ne lui reste plus que le Président Andrzej Duda, qui termine son double quinquennat en 2025. S’il échoue à en faire élire un nouveau, le centre-gauche disposera des pleins pouvoirs : président, gouvernement, toutes les grandes villes, majorité des régions, justice, médias publics comme grands médias privés, bienveillance des institutions européennes. Il lui sera ainsi difficile de revenir au pouvoir. En 2015, le PiS a bénéficié d’un improbable coup de chance car il a profité de l’éclatement de la gauche et de l’extrême droite pour obtenir une majorité. Cette chance ne se reproduira pas de sitôt, il va falloir donc cette fois-ci trouver le moyen de rompre le cordon sanitaire qui se met progressivement en place autour de lui. Quant à ses chances pour la présidentielle de 2025, c’est beaucoup trop tôt pour en parler. On ne sait pas qui sera candidat, et tellement de choses peuvent encore se passer.”.
Z.B. : „En bref, la Pologne suit le même chemin que la France ?”
Nathaniel Garstecka : „C’est probable, oui. C’est le cas pour tous les pays occidentaux d’ailleurs. C’est juste que la Pologne, comme le reste de l’Europe centrale, a été gelée par l’Union Soviétique pendant plus de 40 ans. L’immigration n’a pas encore atteint le même niveau qu’en France, tout comme l’insécurité ou la situation économique et sociale. Une certaine forme de bon sens existe toujours, bien que s’affaiblissant au fur et à mesure. Même Donald Tusk a du adopter une position plus sévère sur la question de la frontière orientale, après avoir fait campagne sur une ligne plutôt laxiste pour agréger les votes anti-PiS. Enfin, en politique tout peut aller très vite. Un nouveau parti, une nouvelle dynamique, des événements sociaux ou sécuritaires révolutionnaires, et tout l’équilibre que nous connaissons peut voler en éclat. Ne t’en fais pas, je te tiendrai informé !”
Réflexions na niedzielę
Rozmowa z francuskim przyjacielem
Okres wakacyjny może być świetną okazją do ponownego nawiązania kontaktu ze starymi przyjaciółmi i znajomymi. Oderwanie się od codziennej rutyny, nawet chwilowe, uwalnia umysł i sprzyja ciekawym rozmowom. Na przykład w ciągu ostatnich kilku dni miałem okazję porozmawiać ze starym znajomym, który zapytał mnie o sytuację w Polsce. Oto główne punkty naszej rozmowy.
Z.B.: Przy tym wszystkim, co dzieje się we Francji, przypuszczam, że w porównaniu z tym w Polsce jest całkiem spokojnie.
Nathaniel Garstecka: Tak i nie. To prawda, że Polacy nie są w środku wielkiego kryzysu politycznego i nie mają igrzysk olimpijskich do zabezpieczenia, ale nie nudzą się w tej chwili. Wśród tematów, które poruszają Polaków, jest sytuacja na granicy z Białorusią, porażka ustawy liberalizującej aborcję i jej polityczne konsekwencje, bezprawne aresztowanie byłego ministra, który musiał zostać szybko wypuszczony, kwestia reparacji wojennych, których Niemcy odmawiają wypłaty, rozpoczęcie przygotowań do wyborów prezydenckich w 2025 roku… Nawet amerykańskie wybory fascynują Polaków!
Stąd nie widać tego.
Absolutnie. Francuzi koncentrują się na swojej sytuacji wewnętrznej, nie wiedzą zbyt wiele o tym, co dzieje się gdzie indziej, może z wyjątkiem Stanów Zjednoczonych. To zrozumiałe, ponieważ żyjemy w okresie, który jest bezprecedensowy w naszej historii politycznej. Rozwiązanie Zgromadzenia Narodowego po przełomowych wyborach europejskich, bez wyłonionej większości, z pokłóconym blokiem lewicowym na czele i Rassemblement National jako wiodącą partią we francuskim parlamencie. Niesłychane!
Myślałem, że sytuacja na granicy została opanowana.
Wcale nie. Codziennie dochodzi do napaści ze strony nielegalnych imigrantów. Każdego dnia są dziesiątki, a nawet setki prób nielegalnego przekroczenia granicy, czasem udane. Polski żołnierz został zabity przez nielegalnego imigranta. Ci ludzie są przywożeni na granicę i wyposażani przez służby białoruskie. Bez tej pomocy ci Irakijczycy i Syryjczycy nigdy by tu nie trafili. Sytuacja jest tak dramatyczna, że polski Sejm musiał uchwalić ustawę o ochronie granicy, aby ułatwić pracę żołnierzom, ponieważ kilku z nich zostało aresztowanych i ostentacyjnie zakutych w kajdanki za to, że zostali zmuszeni do użycia broni w celu odparcia brutalnego ataku. Oczywiście były to strzały ostrzegawcze, z pewnością nieoddane w kierunku napastników, ale sprawa zszokowała Polaków, gdy żołnierz został śmiertelnie ugodzony nożem przez migranta. Nic dziwnego, że lewica sprzeciwiła się tej ustawie, woląc przedkładać bezpieczeństwo nielegalnych imigrantów nad bezpieczeństwo polskich obywateli.
Często mówi się, że to francuska lewica jest najbardziej radykalna.
Francuska lewica postanowiła masowo sięgnąć po elektorat imigrantów, aby zrekompensować utratę swojego tradycyjnego elektoratu, klasy robotniczej, która wyemigrowała do RN. Jej ręce są teraz związane taktycznym sojuszem z niektórymi komunitarystycznymi i antysemickimi radykałami. Polska lewica również widziała, jak jej tradycyjny elektorat przesuwa się na prawo, ale ponieważ nie ma jeszcze masowej imigracji arabsko-muzułmańskiej ani afrykańskiej, musi zadowolić się studentami, zideologizowanymi aktywistami, śródmiejskimi „bobosami”, artystami i innymi „intelektualistami”. Z pewnością nie jest to wystarczające pod względem wyborczym, ale siła lewicy do wyrządzania ideologicznych szkód nie jest mniejsza, tylko inna. Skupia się więc na kwestiach społecznych, takich jak feminizm, aborcja, klerykalizm i mieszkalnictwo.
I ta lewica jest w sojuszu z Donaldem Tuskiem?
Duża część tej lewicy, tak. W sojuszu z premierem Tuskiem, ale także z centrystami z PL 2050 i umiarkowanymi konserwatystami z PSL-u. To z tymi ostatnimi stosunki są najbardziej napięte. Posłowie PSL-u głosowali przeciwko liberalizacji aborcji, niszcząc projekt ustawy i rozwścieczając radykalną część lewicy, a także stowarzyszenia feministyczne. Te ostatnie atakują teraz werbalnie PSL w taki sam sposób, w jaki atakowały konserwatywny PiS, gdy ten był u władzy w latach 2015-2023.
Czy ta koalicja może się rozpaść?
Nie sądzę, by rozpadła się tak łatwo i tak szybko. Ponad różnicami ideologicznymi jest odrzucenie konserwatystów z PiS-u. Jest też, i to przede wszystkim, postać Donalda Tuska, który trzyma wszystko żelazną ręką. Tęczowa koalicja, jak ją nazywam ze względu na jej różnorodność, została wybrana w październiku 2023 r. pod jednym hasłem: sprawić, by PiS przegrał, a następnie rozliczyć się z nim, mnożąc czystki i procesy. Jeśli PSL opuści koalicję, straci ona większość. To samo dotyczy oderwania się lewicy. Te dwie partie wyszły osłabione z ostatnich wyborów samorządowych i europejskich, z korzyścią dla KO Donalda Tuska. Nie mają więc interesu w rozsadzeniu sytuacji, bo wtedy zostaną oskarżone o odpowiedzialność za ewentualny powrót pogardzanego PiS-u do władzy.
A co z PiS-em? Czy jest skończony?
W każdym razie nie będzie miał łatwo. Popełnił wiele błędów, gdy był u władzy, a jego porażka nie jest nielogiczna. Co więcej, stracił status wiodącej partii w Polsce w ostatnich wyborach europejskich. Pozostaje tylko prezydent Andrzej Duda, który ma zakończyć swoją drugą kadencję w 2025 roku. Jeśli nie uda się PiS-owi wybrać nowego prezydenta, centrolewica będzie miała pełnię władzy: prezydenta, rząd, największe miasta, większość województw, sądownictwo, media publiczne i duże prywatne firmy oraz dobrą wolę instytucji europejskich. To utrudni powrót konserwatystów do władzy. W 2015 r. PiS cieszył się nieprawdopodobnym szczęściem, ponieważ wykorzystał rozbicie lewicy i skrajnej prawicy, aby uzyskać większość. To szczęście nie powtórzy się w najbliższym czasie, więc tym razem PiS będzie musiał znaleźć sposób na przełamanie kordonu sanitarnego, który jest wokół niego stopniowo tworzony. Jeśli chodzi o jego szanse w wyborach prezydenckich w 2025 roku, jest o wiele za wcześnie, aby o tym mówić. Nie wiemy, kto będzie kandydatem, wiele rzeczy może się jeszcze wydarzyć.
Krótko mówiąc – czy Polska podąża tą samą drogą co Francja?
Prawdopodobnie tak. Tak jest w przypadku wszystkich krajów zachodnich. Po prostu Polska, podobnie jak reszta Europy Środkowej, była zamrożona przez Związek Radziecki przez ponad 40 lat. Imigracja nie osiągnęła jeszcze takiego poziomu jak we Francji, podobnie jak brak bezpieczeństwa czy sytuacja gospodarcza i społeczna. Pewna forma zdrowego rozsądku wciąż istnieje, choć z czasem słabnie. Nawet Donald Tusk musiał przyjąć ostrzejsze stanowisko w sprawie wschodniej granicy, po tym jak prowadził kampanię na dość pobłażliwej linii, aby przyciągnąć głosy antypisowskie. W końcu w polityce wszystko może się zdarzyć bardzo szybko. Nowa partia, nowa dynamika, rewolucyjne wydarzenia społeczne lub związane z bezpieczeństwem – i cała równowaga, którą znamy, może się roztrzaskać. Nie martw się, będę cię informował na bieżąco!
Nathaniel Garstecka
