O czym mówi Konwencja z Montreux?
Konwencja z Montreux, zawarta w 1936 r., to porozumienie regulujące prawo morza w cieśninach czarnomorskich Bosfor i Dardanele. Dotyczy prawa i zasad przepływania przez cieśniny czarnomorskie statków i okrętów nienależących do Turcji, na której wodach terytorialnych znajdują się cieśniny. Zgodnie z jej postanowieniami okręty wojenne krajów będących w stanie wojny nie mogą przepływać w czasie jej trwania przez tureckie cieśniny.
Kto był sygnatariuszem Konwencji z Montreux?
Sygnatariuszami Konwencji z Montreux były Australia, Bułgaria, Francja, Grecja, Japonia, Rumunia, Turcja, Wielka Brytania i ZSRR. Konwencja z Monreux obowiązuje do dziś. O ile okręty wojenne krajów będących w stanie wojny nie mogą przepływać w czasie trwania wojny przez tureckie cieśniny, o tyle okręty innych państw mogą – warunkowo. W myśl Konwencji z Montreux to władze Turcji mają ostateczny głos w tej sprawie – jeśli Ankara uzna, że przepłynięcie takiej jednostki grozi wciągnięciem jej w wojnę, zgody nie wyraża.
Dlatego też władze w Ankarze nie zezwoliły na przepłynięcie przez tureckie cieśniny brytyjskich trałowców podarowanych Ukrainie. Powodem odmowy była właśnie Konwencja z Montreux.
Konwencja z Montreux zadziałała – brytyjskie trałowce nie dopłyną na Ukrainę
Władze Turcji oświadczyły bowiem w pierwszych dniach 2024 roku, że nie zezwolą dwóm trałowcom przekazanym Ukrainie przez Wielką Brytanię na przepłynięcie przez jej wody w drodze na Morze Czarne, ponieważ naruszyłoby to międzynarodową konwencję dotyczącą ruchu jednostek przez tureckie cieśniny w czasie wojny – poinformowała agencja Reutera.
Wcześniej, w grudniu 2023 r., Wielka Brytania oświadczyła, że przekaże ukraińskiej marynarce wojennej dwa trałowce z zasobów Marynarki Królewskiej. Turcja, będąca członkiem NATO, poinformowała jednak sojuszników, że nie zezwoli statkom na korzystanie z cieśnin Bosfor i Dardanele, dopóki trwa wojna na Ukrainie.
„Twierdzenia niektórych mediów, że „okręty służące do oczyszczania z min przekazane Ukrainie przez Wielką Brytanię będą mogły przepływać przez tureckie cieśniny wiodące na Morze Czarne” jest nieprawdziwe. Turcja od samego początku uważa „specjalną operację wojskową” Rosji przeciwko Ukrainie za wojnę i zgodnie z art. 19 Konwencji z Montreux, dotyczącej prawa przepływania przez cieśniny, zamknęła je dla okrętów wojennych obu walczących stron (Rosji i Ukrainy). Turcja, która od 1936 r. bezstronnie i sumiennie przestrzega konwencji z Montreux, (…) stara się zapobiegać eskalacji napięcia na Morzu Czarnym. Nasi najważniejsi sojusznicy zostali należycie poinformowani, że trałowce przekazane Ukrainie przez Wielką Brytanię nie będą mogły przepłynąć przez Morze Czarne” – poinformowało centrum informacyjne kancelarii prezydenta Turcji.
Powód zastosowania Konwencji z Montreux?
Agencja Reutersa przypomniała, że od czasu napaści Rosji na Ukrainę władze w Ankarze starają się utrzymywać dobre stosunki zarówno z Kijowem, jak i Moskwą, pozostając neutralne. Prezydenci Turcji i Rosji pozostają w kontakcie. Prezydent Ergogan usiłuje jednakże wzmacniać swoje relacje także z Zachodem. Konwencja z Montreux została zastosowana tak, aby Ankara mogła zachować ze wszystkimi stronami.
PAP/AJ
