Liczba zgłoszeń naruszenia neutralności religijnej szkół wzrosła we Francji w ciągu roku dwukrotnie
We wrześniu francuskie szkoły zgłosiły 1034 przypadki naruszenia zasad laickiej szkoły, z czego 81 proc. przypadków stanowiło noszenie strojów religijnych. Nauczyciele deklarują również coraz częściej stosowanie autocenzury podczas prowadzenia lekcji.
W ciągu ostatnich miesięcy wzrosła liczba naruszeń neutralności religijnej szkół we Francji. Po fali zgłoszeń związanych z noszeniem abai, a następnie z zakłócaniem minuty ciszy upamiętniającej zamordowanego nauczyciela Dominique’a Bernarda najczęstszymi powodami zgłoszeń w listopadzie były kwestionowanie treści przekazywanych przez nauczycieli na lekcjach, a także obelgi i groźby kierowane w stronę nauczycieli przez uczniów. 13 grudnia 2023 r. w Rennes 12-letnia uczennica groziła nauczycielce nożem.
7 grudnia nauczycielka języka francuskiego w Issou została oskarżona o rasizm i islamofobię przez muzułmańskich uczniów, którzy donieśli na nią po lekcji, na której pokazała XVII-wieczny obraz, na którym widoczne były nagie muzy. Uczniowie oskarżyli nauczycielkę o to, że pokazała obraz, aby zszokować muzułmanów. Kilka dni po tym wydarzeniu francuski minister edukacji narodowej Gabriel Attal udał się na miejsce, obiecując „procedurę dyscyplinarną wobec uczniów odpowiedzialnych za tę sytuację”. „Zero bezkarności i zero współudziału. To oznacza koniec z milczeniem. Trzeba zmienić całą kulturę. Każda sytuacja, każdy atak, każde naruszenie autorytetu nauczyciela i naszych wspólnych zasad muszą być zgłaszane” – podkreślał minister. Nauczyciele szkoły w Issou już wcześniej zgłaszali „sytuację niebezpieczeństwa odczuwanego w ostatnich miesiącach”, a dyrekcja sygnalizowała „oszczercze skargi i zniesławienia nauczycieli przez uczniów i rodziców”, „codzienne podważanie praktyk pedagogicznych nauczycieli”, informowała o liście „z groźbami śmierci i gwałtu” krążącym wśród uczniów czy o „próbie prowokacji sytuacji przemocy fizycznej za rzekome obrażanie islamu”.
W gimnazjum w Mantes-la-Jolie kilku nauczycieli nie przyszło do pracy z powodu „zagrożenia dla ich bezpieczeństwa”, po tym, jak rodzice uczniów skarżyli się na nauczycieli, którzy cytowali artykuły prasowe nazywające Hamas „organizacją terrorystyczną”. Nauczyciele francuskich szkół zwracają również uwagę na obawy związane z poruszaniem na lekcjach historii tematu zagłady Żydów.
Coraz więcej nauczycieli deklaruje stosowanie autocenzury, zwłaszcza w szkołach na niektórych przedmieściach. Według badania przeprowadzonego przez Ifop, opublikowanego w grudniu 2022 r., 56 proc. nauczycieli przyznaje, że stosuje autocenzurę, „aby uniknąć incydentów”. Przed zamordowaniem w 2020 r. Samuela Paty’ego, nauczyciela historii i geografii, autocenzurę stosowało 36 proc. nauczycieli. Autocenzurę stosują szczególnie młodzi nauczyciele (60 proc. wśród osób w wieku poniżej 30 lat) i nauczyciele historii i geografii (64 proc.).
We wrześniu francuskie szkoły zgłosiły 1034 przypadki naruszenia zasad laickiej szkoły (81 proc. przypadków stanowiło noszenie strojów religijnych), w październiku – 1812 (2,5 razy więcej niż w październiku 2022 r.), a w listopadzie – 460. W roku szkolnym 2022/2023 zgłoszono łącznie 4710 przypadków naruszenia zasad laickiej szkoły, czyli ponaddwukrotnie więcej niż w roku poprzednim. Jak podkreśla ministerstwo edukacji narodowej, liczby te związane są nie tylko ze wzrostem przypadków ataków na laicki charakter szkoły, ale również ze wzrostem świadomości nauczycieli o konieczności zgłaszania takich przypadków.
Julia Mistewicz, Paryż
