Reflexions na Niedzielę. Jak zagłosują Francuzi w Polsce?
Swoimi refleksjami z Czytelnikami Gazety na Niedzielę dzieli się mieszkający wśród nas dziennikarz Nathaniel Garstecka. Refleksje o Polsce i Polakach, zdziwienia i fascynacje. Tekst publikujemy w językach francuskim i (poniżej) polskim.
Réflexions d’un dimanche
L’histoire s’écrit sous nos yeux
C’est aujourd’hui. Le grand moment que des millions de Français espéraient ou craignaient depuis plus de 20 ans. En fonction du bord politique, « la droite va enfin pouvoir gouverner » ou « le fascisme est aux portes du pouvoir ».
Le Rassemblement National, qui a commencé comme groupuscule anticonformiste, qui a progressé de scrutin en scrutin à travers les décennies en passant par la proportionnelle de 1986, la scission mégrétiste, le second tour de Jean-Marie le Pen en 2002, la reprise en main du parti par Marine le Pen et son affirmation comme principal parti d’opposition à partir de la seconde moitié des années 2010, a connu une histoire mouvementée. Pourtant, tout n’est pas encore joué.
Plusieurs inconnues entourent le scrutin législatif décrété par le President Macron le soir même de sa défaite écrasante aux européennes puis de la dissolution de l’Assemblée Nationale. Une participation élevée entrainera nécessairement davantage de triangulaires, ou s’affronteront des candidats du RN (ou du LR de Ciotti), ceux du Nouveau Front Populaire et ceux du bloc centriste présidentiel. La configuration des seconds tours sera à suivre de près. Combien y aura-t-il de prétendants issus de LFI et combien d’autres partis de gauche, plus à même de s’entendre avec les centristes de chez Emmanuel Macron pour « faire barrage à la bête immonde » ? Les candidats LR non Ciotti seront-ils soutenus par le camp présidentiel et/ou par la gauche ? Si tel est le cas, cela achèvera la vassalisation du parti du général de Gaulle, qui a dominé la vie politique française pendant 50 ans. La revanche du centre sur la droite.
Du côté du Rassemblement National, l’appétit a eu le temps de grandir. Mais le parti n’a pas le droit de se précipiter. Son programme a dû être purgé de ses éléments les plus controversés, au point de désemparer certains militants historiques. La précipitation a fait commettre aux cadres quelques erreurs durant cette campagne express, notamment au sujet de la double-nationalité, mais rien de grave si on en croit les enquêtes d’opinion. Cependant, la crainte d’un aplatissement trop marqué est légitime. A force de mettre trop d’eau dans son vin, Marine le Pen ne risque-t-elle pas de nous proposer qu’un insipide breuvage amer? Etant donne l’état de ras-le-bol quasi général dans le pays, les espoirs de réel changement peuvent très bien être rapidement douchés, surtout si le RN n’obtient pas la majorité absolue. Et même s’il l’obtient, nous pouvons avoir la certitude que les contre-pouvoirs républicains fonctionneront cette fois à plein régime, de la très politisée Cour Constitutionnelle, jusqu’au fonctionnaire local qui a signé des pétitions « contre l’extrême-droite ».
Jordan Bardella enverra-t-il, à quelques jours des Jeux Olympiques, voire pendant leur déroulement, l’armée pour remettre les potentiels grévistes de la RATP au travail ? Prendra-t-il de force le contrôle des médias publics, à défaut de pouvoir les privatiser ? La récente expérience polonaise pourrait bien lui servir d’inspiration.
Nous pouvons être certains que les forces de gauche s’emploieront à mobiliser toutes les couches de la société pour paralyser le pays et provoquer un chaos dont elles espèrent sortir gagnantes. A condition, bien évidemment, que la gauche n’éclate pas à nouveau. Les excès et dérapages à répétition des ténors de La France Insoumise irritent jusqu’au sein du parti, en témoigne la récente passe d’armes entre François Ruffin et Adrien Quatennens. Sans parler des socialistes qui ne rêvent que de rompre avec Jean-Luc Mélenchon dès la nouvelles Assemblée Nationale installée. Le besoin de mobilisation contre un ennemi commun, le RN, l’emportera-t-il sur les querelles internes, les contradictions idéologiques et les inimitiés personnelles ?
Les moments que nous vivons sont historiques. Ils seront étudiés dans les manuels de sciences politiques et relatés dans les livres d’histoire. Les prochaines générations de Français apprendront qu’Emmanuel Macron a torpillé le quinquennat, entrainant le retour d’une instabilité politique qui ne peut qu’affaiblir la position de la France sur la scène internationale, précipité le retour de l’« ancien monde » qu’il méprise tant, provoqué d’importants désordres publics qui pourraient bien évoluer en quelque chose de pire.
C’est maintenant que la nation française sera réellement mise à l’épreuve. La solidarité et la fraternité triompheront-elles ? Ou bien allons-nous assister a une fragmentation tant sociale que communautaire ? Ceux qui, pendant 50 ans, ont semé le multiculturalisme et planté les graines de futurs conflits ethno-religieux doivent sans doute s’inquiéter aujourd’hui. A moins qu’ils ne soient totalement dépourvus de conscience et qu’ils considèrent cette situation comme un mal nécessaire à l’avènement d’une France « créolisée ». Peut-être bien qu’ils ont sous-estimé l’esprit de résistance du peuple français. Début de réponse dans quelques heures.
Comment vont voter les Français de Pologne ?
Les quelques 5 800 Français inscrits sur les listes consulaires en Pologne sont, eux aussi, appelés aux urnes. Les résidents à l’étrangers élisent des députés, répartis sur onze circonscription. La Pologne fait partie de la 7ème, avec l’Allemagne, l’Autriche, l’Europe centrale et les Balkans.
L’électorat expatrié suit des tendances bien précises depuis l’instauration de ces circonscriptions parlementaires pour les élections de 2012. C’est en effet le centre-gauche qui domine. Aux législatives de 2022, le député Frédéric Petit (MODEM, alliance présidentielle) a été réélu sans trop de difficultés dans la 7ème circonscription contre la représentante du bloc de gauche Asma Rharmaoui-Claquin. En Pologne, M. Petit a obtenu près de 36% des suffrages exprimés contre 18% pour sa rivale de gauche. A noter le bon score de Sophie Loobuyck, la candidate du parti libéral-conservateur Reconquête d’Éric Zemmour : plus de 11% et une troisième place, non qualificative cependant pour le second tour au niveau de la circonscription.
Aux élections présidentielles de la même année, Emmanuel Macron est arrivé largement en tête en Pologne avec 46% des voix, mais c’est Éric Zemmour qui a pris la deuxième place avec 15%. La grande majorité des électeurs de la circonscription se trouvant en Allemagne, c’est dans ce pays en général que se fait l’élection. Là-bas, Emmanuel Macron obtient la majorité absolue dès le premier tour, suivi par Jean-Luc Mélenchon à 19%. Éric Zemmour n’est que quatrième avec 5% des voix.
Ainsi, les Français résidant en Pologne peuvent être considérés comme davantage conservateurs que ceux votant en Allemagne. Pour autant, il le sont bien moins que l’ensemble des Français. Aux dernières élections européennes, c’est la liste Renaissance d’Emmanuel Macron qui est arrivée en tête en Pologne avec un score 22,30%, devant la liste PS (15,2%), la liste Reconquête (14,1%), la liste RN (13,73%), la liste EELV (9,44%), la liste LR (8,09%) et la liste LFI (6,5%), le tout avec une abstention de 83,5%. Le grand gagnant des scrutins chez les Français de l’étranger est donc l’abstention. L’augmentation prévue de la participation aux législatives anticipées de juin et juillet 2024 influera-t-elle sur les résultats chez expatriés général, en Pologne en particulier ? Qui saura tirer les marrons du feu dans ce qui s’annonce être un scrutin historique ?
Réflexions na niedzielę
Historia pisze się na naszych oczach
Dziś jest ten dzień. Wielki moment, na który miliony Francuzów liczyły lub którego obawiały się od ponad 20 lat. W zależności od tego, po której stronie politycznego spektrum się znajdują, mówią, że „prawica wreszcie będzie mogła rządzić” lub „faszyzm jest u bram władzy”.
Rassemblement National, które zaczynało jako maleńkie nonkonformistyczne ugrupowanie, rosło od jednych wyborów do drugich na przestrzeni dziesięcioleci, przechodząc przez udane zmagania w 1986 r., rozłam Mégrétistów, drugą turę Jean-Marie Le Pena w 2002 r., przejęcie partii przez Marine Le Pen i jej umocnienie się jako głównej partii opozycyjnej od drugiej połowy lat 2010, i miało dość burzliwą historię.
Ale nie wszystko jest jeszcze przesądzone. Wiele niewiadomych wiąże się z wyborami parlamentarnymi zarządzonymi przez prezydenta Macrona w wieczór, w którym poniósł miażdżącą porażkę w wyborach europejskich, a następnie rozwiązał Zgromadzenie Narodowe. Wysoka frekwencja nieuchronnie doprowadzi do wielu drugich tur z trójkami kandydatów, w których kandydaci z RN (lub LR Ciottiego), lewicowego Nouveau Front Populaire i centrowego bloku prezydenckiego pójdą łeb w łeb. Konfiguracja drugich tur będzie więc uważnie obserwowana. Ilu kandydatów będzie ze skrajnej La France Insoumise, a ilu z innych partii lewicowych, bardziej skłonnych do dogadania się z centrystami Emmanuela Macrona, aby „wystawić zaporę przeciwko plugawej bestii”? Czy kandydaci LR będą wspierani przez obóz prezydencki i/lub lewicę? Jeśli tak, będzie to oznaczało całkowite podporządkowanie partii generała de Gaulle’a, która dominowała we francuskiej polityce przez 50 lat. Zemsta centrum na prawicy.
Po stronie Rassemblement National był czas, by wzrósł apetyt. Ale partia nie ma prawa się z niczym spieszyć. Jej program musiał zostać oczyszczony z najbardziej kontrowersyjnych elementów, aż do zdziwienia niektórych historycznych aktywistów. Pośpiech doprowadził do kilku błędów kierownictwa podczas tej ekspresowej kampanii, zwłaszcza w kwestii podwójnego obywatelstwa, ale to nic poważnego, jeśli wierzyć sondażom. Jednak obawa przed zbytnim spłaszczeniem jest uzasadniona. Czy Marine Le Pen, dolewając zbyt wiele wody do swojego wina, zaoferuje nam zaledwie gorzki napój bez smaku? Biorąc pod uwagę stan niemal powszechnego zmęczenia w kraju, nadzieje na prawdziwą zmianę mogą zostać bardzo szybko rozwiane, zwłaszcza jeśli RN nie zdobędzie bezwzględnej większości. A nawet jeśli ją zdobędzie, możemy być pewni, że instytucjonalne republikańskie mechanizmy kontroli i równowagi będą tym razem w pełni funkcjonować, od wysoce upolitycznionej Rady Konstytucyjnej po lokalnego urzędnika, który podpisał petycje „przeciwko skrajnej prawicy”.
Czy Jordan Bardella wyśle wojsko, aby zmusić potencjalnych strajkujących paryskich transportów publicznych do powrotu do pracy na kilka dni przed igrzyskami olimpijskimi, a nawet w ich trakcie? Czy przejmie siłą kontrolę nad mediami publicznymi, nie mogąc ich sprywatyzować? Ostatnie polskie doświadczenia mogą posłużyć za inspirację.
Możemy być pewni, że siły lewicy zrobią wszystko, aby zmobilizować wszystkie warstwy społeczne w celu sparaliżowania kraju i wywołania chaosu, z którego mają nadzieję wyjść zwycięsko. Oczywiście pod warunkiem, że lewica nie rozpadnie się ponownie. Powtarzające się ekscesy i wybryki liderów La France Insoumise są irytujące nawet wewnątrz partii, o czym świadczy niedawne starcie między François Ruffin em a Adrienem Quatennensem. Nie wspominając już o socjalistach, którzy najchętniej zerwaliby z Jeanem-Lucem Mélenchonem zaraz po ukonstytuowaniu się nowego Zgromadzenia Narodowego. Czy potrzeba mobilizacji przeciwko wspólnemu wrogowi, RN, przeważy nad wewnętrznymi kłótniami, ideologicznymi sprzecznościami i osobistymi wrogościami?
To są historyczne czasy. Będą analizowane w podręcznikach nauk politycznych i opisywane w książkach historycznych. Przyszłe pokolenia Francuzów dowiedzą się, że Emmanuel Macron storpedował sens pięcioletniej kadencji prezydenta, przynosząc ze sobą powrót do niestabilności politycznej, która może tylko osłabić pozycję Francji na arenie międzynarodowej, przyspieszając powrót „starego świata”, którym tak gardzi, i powodując poważne niepokoje społeczne, które mogą ewoluować w coś gorszego.
To właśnie teraz naród francuski zostanie poddany prawdziwej próbie. Czy solidarność i braterstwo zatriumfują? Czy też będziemy świadkami społecznej i wspólnotowej fragmentacji? Ci, którzy przez 50 lat siali ziarno wielokulturowości i przyszłego konfliktu etniczno-religijnego, z pewnością muszą się dziś martwić. Chyba że są całkowicie pozbawieni sumienia i postrzegają tę sytuację jako zło konieczne dla nadejścia „skreolizowanej” Francji. A może nie docenili odporności narodu francuskiego? Odpowiedź poznamy za kilka godzin.
Jak zagłosują Francuzi w Polsce?
Około 5800 obywateli francuskich zarejestrowanych na listach konsularnych w Polsce również zostanie wezwanych do urn. Mieszkańcy za granicą wybierają posłów w jedenastu okręgach wyborczych. Polska jest częścią 7. okręgu wyborczego, wraz z Niemcami, Austrią, Europą Środkową i Bałkanami.
Od czasu wprowadzenia tych okręgów wyborczych w wyborach parlamentarnych w 2012 r. elektorat emigracyjny podąża za wyraźnymi trendami. Dominuje centrolewica. W wyborach parlamentarnych w 2022 r. Frédéric Petit (centrowy MODEM, sojusz prezydencki) został ponownie wybrany bez większych trudności w 7. okręgu wyborczym przeciwko przedstawicielce bloku lewicowego Asmie Rharmaoui-Claquin. Frédéric Petit uzyskał prawie 36 proc. oddanych głosów w porównaniu z 18 proc. dla jego lewicowej rywalki. Sophie Loobuyck, kandydatka liberalno-konserwatywnej partii Reconquête Érica Zemmoura, uzyskała dobry wynik, ponad 11 proc., i zajęła trzecie miejsce, choć nie zakwalifikowała się do drugiej tury w okręgu wyborczym.
W wyborach prezydenckich w tym samym roku Emmanuel Macron znacznie wygrał w Polsce z 46 proc. głosów, ale to Éric Zemmour zajął drugie miejsce, z 15 proc. Ponieważ zdecydowana większość wyborców w okręgu wyborczym znajduje się w Niemczech, to właśnie tam wygrywa się wybory. Tam Emmanuel Macron zdobył bezwzględną większość w pierwszej turze, a za nim uplasował się Jean-Luc Mélenchon, z 19 proc. Éric Zemmour zajął dopiero czwarte miejsce, z 5 proc. głosów.
Francuzów mieszkających w Polsce można więc uznać za bardziej konserwatywnych niż tych głosujących w Niemczech. Są oni jednak znacznie mniej konserwatywni niż ogół francuskiej populacji. W ostatnich wyborach europejskich lista Renaissance Emmanuela Macrona zajęła pierwsze miejsce w Polsce z wynikiem 22,30 proc., wyprzedzając listę PS (15,2 proc.), listę Reconquête (14,1 proc.), listę RN (13,73 proc.), listę EELV (9,44 proc.), listę LR (8,09 proc.) i listę LFI (6,5 proc.) – wszystko z frekwencją wynoszącą zaledwie 16,5 proc. Wielkim zwycięzcą wyborów wśród Francuzów mieszkających za granicą jest zatem wstrzymanie się od głosu. Czy oczekiwany wzrost frekwencji w przedterminowych wyborach parlamentarnych w czerwcu i lipcu 2024 r. wpłynie na wyniki wśród emigrantów w ogóle, a w szczególności w Polsce? Kto zwycięży w tych historycznych wyborach?
Nathaniel Garstecka
