Festiwal Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień – program
„Przenikanie” to temat 67. Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień. Blisko siedemdziesiąt koncertów, performansów, spotkań i warsztatów złoży się na program festiwalu, który jego dyrektor Jerzy Kornowicz, nazwał ścianą dźwięku stworzoną przez kaskaderów dźwięku.
W ramach głównego nurtu festiwalu, który trwać będzie od 20 do 28 września, zabrzmi sześćdziesiąt pięć utworów, w tym trzydzieści dziewięć prawykonań, co – jak powiedział podczas odbywającej się 10 września konferencji w Przestrzeni Muzyki Współczesnej Hashtag Lab Jerzy Kornowicz – czyni tę edycję Warszawskiej Jesieni wyjątkowo aktywną w animowaniu twórczości. Tradycja ludowa, barok, klasycyzm, audiowizualność i hip-hop to inspiracje, przepływy idei i właśnie przenikania, jakie pojawią się w Koncercie inauguracyjnym (20 września w Filharmonii Narodowej) w wykonaniu Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach pod dyrekcją Yaroslava Shemeta.
W programie konceru otwierającego festiwal zapowiedziano trzy prawykonania: „Geh bis an deiner Sehnsucht Rand” Heleny Tulve na fidel płocką, sukę biłgorajską i oktet wokalny. Kolejny utwór to „it’s fine, isn’t it?” Pawła Szymańskiego na flet i orkiestrę symfoniczną. Dzieło to padło ofiarą cenzury (z powodu fragmentu wypowiedzi „zbawcy narodu” – jak przypomina sam kompozytor) i organizatorzy III Festiwalu Eufonii w 2021 r. musieli odwołać jego wykonanie. Teraz publiczność festiwalowa będzie miała okazję wysłuchać kompozycję Szymańskiego. Trzecie prawykonanie to „Fire” Żanety Rydzewskiej na orkiestrę symfoniczną.
Drugim koncertem w dniu otwarcia Warszawskiej Jesieni będzie recital perkusyjny Tomka Szczepaniaka z nowymi utworami Raphaela Cendo, Anny Arkushyny, Xaviera Bonfilla i Viacheslava Kyrylova przeznaczonymi na perkusję, w trzech przypadkach z elektroniką. (Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina).
Zarówno w koncertach inaugurujących Warszawska Jesień jak i w kolejnych propozycjach programu obecny będzie temat główny, czyli – jak objaśnia dyr. Kornowicz – przenikanie do muzyki współczesnej muzycznych języków historycznych i zjawisk dźwiękowych przynależących do różnych dzisiejszych gatunków. To zagadnienie obecne i w poprzednich edycjach WJ, tym razem, po raz pierwszy jest ustanowione jako temat główny. „To, co dawne, także spoza mainstreamu i «niebezpiecznie» popularne, może zostać przetworzone w wyrafinowane tworzywo sztuki współczesnej (…) obserwujemy na festiwalu wędrówkę znaków muzycznych i agregatów dźwiękowych od muzyki klasycznej, dawnej, tradycyjnej, jazzu, improwizacji, muzyki klubowej, piosenki, avant-popu i nowej muzyki tanecznej ku wielkiemu i złożonemu polu dźwiękowemu muzyki współczesnej, mającemu tendencje do rozszerzania się z prędkością co najmniej dźwięku” – zaznacza Jerzy Kornowicz. Dodaje przy tym, że „przenikania to także transmedialność: to, co przychodzi z internetu, ze sztuk wizualnych, z kina i nowych technologii. To także przepływ idei – też starających się tłumaczyć rzeczywistość – a nawet polityka”.
Temu przepływowi idei – jak zaznaczyli organizatorzy WJ podczas konferencji – sprzyja obecność na festiwalu kompozytorek i kompozytorów z dwudziestu czterech krajów – najwięcej z Polski, Ukrainy i Wielkiej Brytanii.
Ale też wielu orkiestr i zespołów, pośród których są m.in. Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach pod dyrekcją Yaroslava Shemeta z solistami: Mariam Rezaei (gramofony), Łukaszem Długoszem (flet) i Rei Nakamurą (fortepian); Orkiestra Filharmonii Narodowej pod dyrekcją Geoffreya Patersona; Basel Sinfonietta pod dyrekcją Titusa Engela; European Workshop for Contemporary Music pod dyrekcją Rüdigera Bohna z Piotrem Sałajczykiem (fortepian) jako solistą; Orkest De Ereprijs pod dyrekcją Gregory’ego Charette’a z Konstantynem Napolovem (perkusja) jako solistą; Chopin University Big Band pod kierunkiem Piotra Kostrzewy; Random Check Ensembl; Spółdzielnia Muzyczna contemporary ensemble; Black Page Orchestra; zespół Hańba!; {oh!} Orkiestra pod dyrekcją Martyny Pastuszki; zespół Simultaneo pod kierunkiem Karola Kisiela z Marią Pomianowską; proMODERN pod kierunkiem Andrzeja Borzyma, Tomek Szczepaniak (instrumenty perkusyjne); artyści dźwięku: FOQL, Rafał Ryterski, H31R, duet Brandhi Persico i LOUFR.
Efektownie zapowiada się Warszawska Jesień Klubowo. „Pięć wydarzeń i prawykonań odbędzie się w ciągu dwóch wieczorów (21 i 26 września w Klubie Pardon, To Tu) – zaznacza Sadkowska, kuratorka wydarzenia. W ramach Warszawskiej Jesieni Klubowo wystąpią: DJ Lenar (live electronics), Dries Tack (instrumenty dęte) w utworze Alexandra Chernyshkova „breathin every now and then”; Stockholm Saxophone Quartet w utworze Drora Feilera „Anvil and Parachutes”; duet Surreal Voyagers – Aleksander Wnuk i Michał Lazar oraz Tony Buck i Magda Mayas w utworze Mycelium.Stockholms Saxofonkvartett.
„Tegoroczna Mała Jesień stała się duża. Gdy w latach swojego dziecięctwa proponowała sześć–osiem wydarzeń, w ramach tegorocznej czternastej edycji zaprasza aż na dwadzieścia cztery wydarzenia, z czego w trzynastu czynny współautorski udział biorą dzieci i młodzież” – zapowiada kuratorka Małej Warszawskiej Jesieni jest Anna Kierkosz.
Taka jest też idea i cel Małej Warszawskiej Jesieni, aby aktywnie i nie jednorazowo włączyć dzieci do działań kreatywnych i współtwórczych związanych z muzyką współczesną. „Możemy z dumą powiedzieć, – zaznacza kuratorka – że tegoroczną Małą WJ współtworzy grupa około trzystu artystów i artystek – małych i dużych, w tym około dwustu dzieci. Wszystkie bez wyjątku prezentacje utworów w ramach Małej WJ są światowymi premierami”.
Tegoroczna Warszawska Jesień została poświęcona pamięci Andrzeja Markowskiego w setną rocznicę urodzin, dyrygenta, kompozytora, organizatora wielu festiwali i instytucji, artysty i człowieka wielu talentów i aktywności. „Andrzej Markowski tworzył Warszawską Jesień na przestrzeni kilku dekad, prowadząc liczne wykonania, w tym premiery utworów, które przeszły do legendy Festiwalu i dziejów nowej muzyki” – podkreślił dyr. Jerzy Kornowicz.
Szczegółowy program festiwalu z wyczerpującymi opisami dzieł, kompozytorów i wykonawców znajduje się na stronie Warszawskiej Jesieni. Patronat honorowy nad 67. Międzynarodowym Festiwalem Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień sprawuje Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Hanna Wróblewska oraz Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy Rafał Trzaskowski.
Anna Bernat/PAP
