Jak Gwiezdne Wojny podbiły język angielski

W dzisiejszych czasach Gwiezdne Wojny są wszędzie. Widzowie mogą śledzić losy swoich ulubionych bohaterów w licznych filmach, serialach, książkach i komiksach. Niepostrzeżenie stały się one również integralną częścią języka angielskiego.

Zagadnienie to postanowiła zbadać prof. Christina Sanchez-Stockhammer z katedry języka angielskiego i lingwistyki cyfrowej na Uniwersytecie Technicznym w Chemnitz. „Chciałam dowiedzieć się, czy słowa z uniwersum Star Wars (Gwiezdnych Wojen) stały się już częścią naszego własnego wszechświata”.

W swoim badaniu „Wpływ Gwiezdnych Wojen na język angielski” sprawdziła, jak często słowa Jedi, Padawan, Yoda, lightsaber (miecz świetlny) i „to the dark side” (przejść na ciemną stronę) występują w cyfrowych korpusach (zbiorach tekstów służący badaniom lingwistycznym) w języku angielskim i jakie mają one znaczenie.

Badanie, które zostało opublikowane w czasopiśmie Linguistics Vanguard, dowodzi, że na przykład słowo „Jedi” występuje ponad cztery razy na milion słów w amerykańskim korpusie COCA (Corpus of Contemporary American English – zbiór miliardów słów współczesnego amerykańskiego języka angielskiego). Jest więc mniej więcej tak powszechne, jak słowa „jewel” (klejnot) i „dizzy” (zawroty głowy, które są częścią codziennego słownictwa. Zwroty z Gwiezdnych Wojen zostały użyte w bardzo wielu rodzajach tekstów np. na blogach i wiadomościach.

Prof. Sanchez-Stockhammer zwraca uwagę, że kontekst, w jakim używane są słowa z uniwersum Gwiezdnych Wojen, jest szczególnie interesujący, ponieważ w ponad jednej trzeciej przypadków nie ma bezpośredniego odniesienia do filmów – np. w „John wears a hood like a Jedi” (John nosi kaptur jak Jedi) lub „Be one with your external iTunes library, young Padawa” (bądź jednością ze swoją zewnętrzną biblioteką iTunes, młody Padawanie). Według badania oznacza to, że słowa z Gwiezdnych Wojen osiągnęły tutaj najwyższy poziom integracji z językiem angielskim.

„Gwiezdne Wojny stały się tak ważną częścią kultury popularnej, że np. rola Yody jako mentora lub wygląd mieczy świetlnych mogą być znane dużej części populacji świata, a tym samym stanowić podstawę do innowacyjnych zastosowań językowych” – stwierdza prof. Sanchez-Stockhammer. Kilka słowników zawiera już słownictwo z Gwiezdnych Wojen, a Oxford English Dictionary zawiera wszystkie słowa analizowane w czasie przeprowadzonego badania.

„Przykład miecza świetlnego pokazuje, że Gwiezdne Wojny są teraz, w jakiś sposób częścią naszej fizycznej rzeczywistości. Większość zastosowań tego słowa odnosi się do namacalnych zabawkowych mieczy świetlnych, czy nawet zabawy trzymanym kijkiem” – zauważa prof. Christina Sanchez-Stockhammer.

Wpływ Gwiezdnych Wojen na język angielski staje się szczególnie widoczny w konstrukcji „to the dark side”, która w połączeniu z czasownikami takimi jak „cross over” wyraża przejście na ciemną stronę Mocy w uniwersum SW. „Światło i ciemność były używane jako metafory dobra i zła jeszcze przed filmami Gwiezdne Wojny żadne z wcześniejszych źródeł w historycznym korpusie COHA (Corpus Of Historical American – największy ustrukturyzowany korpus historycznego języka angielskiego) nie wykorzystuje konstrukcji na ciemną stronę w sensie Gwiezdnych Wojen, tj. do wyrażenia zmiany na stan oceniany przez mówców jako bardziej niemoralny i złowieszczy” – mówi badaczka.

Wydaje się zatem, że innowacyjne zastosowania, takie jak „A developer crosses over to the dark side and learns marketing” (programista przechodzi na ciemną stronę i uczy się marketingu), są kolejnym przykładem, w którym seria Gwiezdne Wojny odcisnęła swoje piętno na języku angielskim.

Emil Gołoś