Najmłodsi piłkarze najważniejszym zasobem dla polskich klubów
Najmłodsi piłkarze zaczynający swoją piłkarską karierę muszą już na starcie zmierzyć się z wieloma przeciwnościami.
Piłka nożna w Polsce, mimo swojej popularności i szerokiego grona fanów, stoi przed szeregiem wyzwań, które wymagają rozwiązań na każdym szczeblu rozgrywkowym. Problemy te dotyczą zarówno kwestii szkoleniowych, jak i finansowych, a ich rozwiązanie jest kluczowe dla dalszego rozwoju tego sportu w kraju.
Praca trenera młodych piłkarzy to znacznie więcej niż tylko przygotowanie i przeprowadzenie treningów. Zawód ten wymaga ogromnego zaangażowania czasowego i emocjonalnego, często niedocenianego przez osoby postronne. Trenerzy spędzają wiele weekendów w podróży, uczestnicząc w meczach i turniejach, co znacząco ogranicza ich możliwości spędzania wolnego czasu z rodziną czy na własnych zainteresowaniach. Profesjonalne prowadzenie rocznika nie pozwala na elastyczność w planowaniu urlopów czy dni wolnych, ponieważ ciągłość treningów i obecność na zawodach są kluczowe dla rozwoju młodych sportowców. Dodatkowo, trenerzy muszą zarządzać relacjami z rodzicami, co niejednokrotnie może być wyzwaniem, zwłaszcza gdy oczekiwania dotyczące postępów i sukcesów ich dzieci są wygórowane. Istotnym aspektem pracy trenera jest również zajmowanie się sprawami administracyjnymi i dokumentacją, niezbędnymi do prawidłowego funkcjonowania rocznika w ekosystemie piłkarskim. To wszystko sprawia, że zawód trenera jest niezwykle wymagający, a jego rola w kształtowaniu młodych talentów oraz wpływ na ich rozwój są nieocenione.
Większa profesjonalizacja treningów w rocznikach starszych często umniejsza wysiłek wkładany w grupy początkujące, mimo że to właśnie trenerzy tych najmłodszych roczników odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu zachowań młodych zawodników oraz uświadamianiu rodziców w kwestiach prawidłowego zachowania na boisku i poza nim, które polegają na zdrowej i zaciętej rywalizacji. Ta dysproporcja w uznaniu i wsparciu finansowym nie tylko wpływa negatywnie na motywację trenerów do pracy z najmłodszymi, ale także na ogólną jakość procesu szkoleniowego w polskiej piłce nożnej.
Jednym z głównych problemów polskiej piłki nożnej jest brak merytorycznej wiedzy wśród trenerów oraz ograniczone możliwości ich rozwoju zawodowego. Wielu trenerów, szczególnie na poziomie lokalnych klubów, boryka się z przestarzałymi metodami szkolenia, co bezpośrednio wpływa na jakość przygotowania młodych piłkarzy. Dodatkowo, obciążenie trenerów licznymi obowiązkami administracyjnymi i organizacyjnymi ogranicza ich możliwości skupienia się na samym szkoleniu i własnym rozwoju. Obecnie, w bazie Polskiego Związku Piłki Nożnej (PZPN) zarejestrowanych jest około 25 tysięcy aktywnych trenerów w całej Polsce. Niestety, liczba ta nie jest wystarczająca, biorąc pod uwagę potrzeby szkoleniowe na różnych poziomach rozgrywek. Co więcej, wielu trenerów traktuje swoją pracę jako zajęcie dodatkowe, głównie z powodu ograniczonych zarobków, które nie pozwalają na pełne poświęcenie się tej roli. W obliczu obecnie wysokich kosztów życia, ograniczona ilość czasu, którą mogą poświęcić na szkolenie, staje się kolejną barierą w podnoszeniu jakości polskiej piłki nożnej.
W polskiej piłce nożnej jest nadmierne skupienie się na osiąganiu wyników już w najmłodszych grupach wiekowych, często jest wynikiem presji wywieranej nie tylko przez trenerów, ale przede wszystkim przez rodziców. To zjawisko prowadzi do sytuacji, w której rozwój indywidualnych umiejętności i radość płynąca z gry są stawiane na drugim planie, ustępując miejsca krótkoterminowym sukcesom. Taka postawa ma długofalowe negatywne konsekwencje dla młodych sportowców, w tym zniechęcenie do dalszego uprawiania sportu, a także zwiększone ryzyko kontuzji spowodowane nadmiernym obciążeniem. Ważne jest, aby zarówno trenerzy, jak i rodzice zdawali sobie sprawę z tego, że w młodym wieku kluczowe jest kształtowanie podstaw technicznych, taktycznych oraz budowanie pozytywnych postaw wobec aktywności fizycznej. Skupienie na długoterminowym rozwoju, a nie tylko na natychmiastowych wynikach, jest fundamentem dla przyszłych sukcesów na boisku i poza nim. Zawodnicy muszą czuć się zaopiekowani i mieć przestrzeń do rozwoju, aby w swoim tempie mogli dochodzić do coraz lepszych wyników sportowych oraz aby ich zapał do gry w piłki nie zgasł, ponieważ jest to maraton, który nie kończy się na sezonie lub dwóch, lecz na wielu latach ciężkiej pracy jeżeli piłkarz chciałby osiągnąć poziom mistrzowski w tej profesji.
Konieczność zwiększenia inwestycji w edukację i rozwój kadry szkoleniowej, aby umożliwić trenerom skupienie się na swojej pracy zawodowej bez konieczności poszukiwania dodatkowych źródeł dochodu. Oczywiście same pieniądze problemu nie rozwiążą, w polskiej piłce budżetowanie klubów ciągle się zwiększa, lecz nadal brakuję odpowiedniej ilości obiektów treningowych dla wszystkich grup wiekowych. Chcemy, aby każdy zawodnik miał przestrzeń do rozwoju, ale z powodu bardzo dużej popularności piłki nożnej co skutkuje tworzeniem większej ilości grup treningowych, treningi muszą odbywać się na wynajmowanych boiskach, na które często ciężko nawet zarezerwować terminy.
Edukacja trenerów, którzy zaczynają swoją pracę najczęściej z najmłodszymi grupami wiekowymi. Powinni oni otrzymywać dodatkowe, zweryfikowane materiały szkoleniowe, które pomogą im w efektywnym prowadzeniu zajęć. Szczególnie trenerzy z mniejszym doświadczeniem mogliby skorzystać z dokładnych instrukcji postępowania z młodszymi grupami szkoleniowymi, co pozwoliłoby na lepsze zrozumienie potrzeb i oczekiwań młodych zawodników. Przykłady w takich materiałach powinny skupić się na pokazywaniu realnych oraz najczęstszych problemów występujących w określonych kategoriach wiekowych. Takie wsparcie edukacyjne mogłoby obejmować zarówno metodyki treningowe, jak i porady dotyczące rozwoju psychologicznego dzieci, co jest kluczowe kompleksowego rozwoju psychoruchowych u dzieci.
Niska płaca trenerów, szczególnie tych pracujących z najmłodszymi grupami wiekowymi. Małe zarobki nie tylko demotywują do pracy na pełnym etacie, ale także skutkują zaniedbaniem tej kluczowej fazy rozwoju młodych piłkarzy. Skupienie się na wynikach sportowych grup starszych, kosztem systematycznego i profesjonalnego szkolenia najmłodszych, prowadzi do utraty potencjału wielu utalentowanych dzieci. Na podstawie badań wykonanych przez „Asystent Trenera”, niecałe 7% trenerów uważa, że zarabiają oni kwotę, która ich satysfakcjonuję. Z badania wynika, że ponad 81% pracujących trenerów zarabia do 2000zł, z czego 42,8% zarabia do 1000zł. W badaniu brało udział łącznie 1367 trenerów oraz był przeprowadzony wśród trenerów prowadzący treningi z zawodnikami od 6 roku życia, aż do seniorów. Traktując te dane nawet w kategorii pracy dodatkowej nie można tu mówić o kwotach, które w znaczącym stopniu wpłyną na budżet domowy, szczególnie, jeżeli trenerzy posiadają już własne rodziny.
Nieodpowiedni poziom umiejętności miękkich wśród trenerów, zwłaszcza tych starszych, którzy mimo wysokiego poziomu merytorycznego, często nie potrafią skutecznie komunikować się z młodymi zawodnikami, motywować ich i budować pozytywnych relacji. Umiejętności takie jak komunikacja, zarządzanie konfliktami czy budowanie zespołu są kluczowe dla efektywnego szkolenia i rozwoju młodych piłkarzy. Niestety, brak odpowiednich programów szkoleniowych skupiających się na rozwoju tych kompetencji sprawia, że wielu trenerów nie jest przygotowanych do pełnienia roli nie tylko instruktora, ale także mentora i przewodnika dla młodych sportowców. Wprowadzenie specjalistycznych szkoleń i warsztatów, które koncentrowałyby się na rozwoju umiejętności miękkich, mogłoby znacząco poprawić jakość pracy trenerów, a tym samym przyczynić się do lepszego rozwoju młodych piłkarzy na wszystkich poziomach zaawansowania.
Trenerzy starszej daty, którzy mają doświadczenie zarówno w pracy z młodszymi, jak i starszymi grupami wiekowymi, często napotykają trudności w dostosowaniu swojego podejścia między meczami o punkty a grą polegającą na zabawie i maksymalnym rozwoju dzieci. Przejście od skoncentrowanej na wynikach rywalizacji do środowiska, gdzie priorytetem jest rozwój umiejętności i radość z gry, może być wyzwaniem. Ta zmiana paradygmatu wymaga od trenerów elastyczności oraz zdolności do zastosowania różnych metod nauczania i motywowania, które są odpowiednie dla wieku i poziomu rozwoju ich podopiecznych. Wymaga to od nich nie tylko głębokiej wiedzy merytorycznej, ale również umiejętności miękkich, takich jak empatia, cierpliwość i kreatywność, aby skutecznie angażować i inspirować młodych zawodników do ciągłego rozwoju i odkrywania radości płynącej z gry w piłkę nożną.
Polska piłka nożna stoi przed szeregiem wyzwań, które wymagają kompleksowego podejścia i zaangażowania na wszystkich poziomach. Kluczowym elementem jest tu rozwój i wsparcie trenerów, którzy pracują z najmłodszymi grupami wiekowymi. Ich niskie zarobki i ograniczone możliwości rozwoju zawodowego nie tylko demotywują, ale także przekładają się na jakość szkolenia młodych talentów. Nadmierne skupienie się na wynikach, zwłaszcza pod wpływem presji rodziców, może mieć długofalowo negatywne konsekwencje dla rozwoju młodych piłkarzy. Ważne jest, aby zrozumieć, że w młodym wieku priorytetem powinien być rozwój umiejętności i radość z gry, a nie krótkoterminowe sukcesy. Polska piłka nożna potrzebuje zwiększenia inwestycji w edukację i rozwój kadry szkoleniowej, aby trenerzy mogli skupić się na swojej pracy bez zwiększonego stresu związanego z ograniczeniami finansowymi, przez które wielu młodych trenerów zastanawia się czy będzie to droga zawodowa przy obecnych warunkach finansowych.
Szymon Ślubowski
