Samochody autonomiczne – dylemat odpowiedzialności

Samochody autonomiczne to innowacyjny krok w technologii transportu, który radykalnie zmienia sposób, w jaki przemieszczamy się z punktu A do punktu B. Pomimo ich potencjału do rewolucjonizowania podróży, pojazdy te przynoszą ze sobą wyzwania związane z bezpieczeństwem, etyką i prawem.

Profesor Michael Myers z Daniels Business School wraz ze swoim zespołem, w artykule opublikowanym w „Journal of Information Technology”, analizuje problematykę zaufania i rozdziału odpowiedzialności w kontekście autonomicznej jazdy, wskazując na kluczowe etyczne i prawne wyzwania związane z bezpieczeństwem tych systemów.

Kluczowym zagadnieniem w obszarze autonomicznych systemów transportowych jest przypisanie odpowiedzialności za bezpieczeństwo i niezawodność tych systemów. Badania Myersa i jego zespołu wskazują na złożoność i niejednoznaczność w przypisywaniu odpowiedzialności za błędy i wypadki. Na przykład, w analizowanym przypadku wypadku samochodu Tesli z 2016 roku, pierwsze wnioski wskazywały na błąd ludzki, lecz późniejsze dochodzenia NTSB (National Transportation Safety Board) w USA wykazały, że istotną rolę odegrała możliwość aktywacji autopilota w warunkach, dla których nie był on przystosowany.

Samochody autonomiczne łączą wysoki stopień złożoności technicznej z istotnym ryzykiem. Myers zaznacza, że masowe reklamacje milionów pojazdów Tesli podkreślają ironię sytuacji, w której systemy, zaprojektowane do poprawy bezpieczeństwa i wygody, wymagają ciągłej czujności i kontroli ze strony kierowców. Nawet w sytuacjach, gdy autopilot jest aktywny, od kierowcy oczekuje się gotowości do przejęcia kontroli nad pojazdem, co rodzi pytania o skuteczność i praktyczność takich rozwiązań.

Problem monitorowania i deskillingu (spadku umiejętności) jest szczególnie istotny w kontekście autonomicznych pojazdów. NTSB zauważa, że ludzie nie są efektywni w monitorowaniu systemów, które wymagają długotrwałej uwagi, a nadmierna zależność od automatyzacji może prowadzić do utraty kluczowych umiejętności potrzebnych do bezpiecznego prowadzenia pojazdu.

Kolejnym ważnym aspektem jest odpowiedzialność związana z automatyzacją. Wielu użytkowników samochodów autonomicznych nie ma pełnej wiedzy na temat działania zainstalowanych w nich systemów i ich ograniczeń. W sytuacji wypadku, często występuje tendencja do obwiniania człowieka, który może nie być w pełni świadomy granic kontroli nad pojazdem. W miarę rozwoju technologii autonomicznej jazdy, kluczowe staje się zrozumienie i adresowanie kwestii odpowiedzialności w przypadku awarii lub wypadków.

Wnioski płynące z badań Myersa i jego zespołu wskazują na potrzebę głębokiej analizy społecznych, politycznych i technicznych aspektów systemów autonomicznej jazdy. Rozwój tej technologii wymaga krytycznego zrozumienia jej wpływu na bezpieczeństwo, odpowiedzialność i zaufanie, aby zapewnić, że przyszłość autonomicznej jazdy będzie bezpieczna i zrównoważona. Oznacza to konieczność badań interdyscyplinarnych, które obejmują nie tylko aspekty techniczne, ale również etyczne, prawne i społeczne, co ma kluczowe znaczenie dla zrozumienia i zarządzania konsekwencjami wprowadzenia samochodów autonomicznych.

Szymon Ślubowski