„Facetka”, „wiocha”, „prywatka” – słowa, których użycie wykryje boomera

Głosowanie na „Boomerskie słowo roku” przeprowadził już po raz drugi portal „Iskry wiedzy” w odpowiedzi na ogłaszany od kilku lat poważny plebiscyt na „Młodzieżowe słowo roku”. 

Kim jest „boomer”?

Według założeń organizatorów plebiscytu „boomerem” jest osoba w wieku co najmniej 45 lat, „boomerskim” słowem zaś są tylko takie powiedzenia, „których nigdy nie użyłaby osoba młoda”. Przynajmniej – to ważne zastrzeżenie – nie w tradycyjnym dla młodzieży kontekście. 

Wprawdzie standardowa definicja „boomera”, skopiowana z języka angielskiego oznacza tym mianem jedynie osoby urodzone w czasie tzw. baby boomu w USA (lata 50. XX w.), w rzeczywistości jednak nastolatkowie mocno rozciągają w czasie jego semantyczne kontury odnosząc nawet do osób w wieku 30+. Bo „boomer” to nie wiek, lecz stan umysłu, który – za słownikiem Miejski.pl – „nie nadąża za nowymi trendami, wykazuje się sentymentem wobec dawniejszych czasów” oraz gardzi „postępem technologicznym i światopoglądowym”. 

Jak mówią „bomerzy”?

Lista słów uznanych przez uczestników plebiscytu za przypisane do tego wieku/stanu umysłu liczy dwadzieścia pozycji i zawiera zarówno słowa w oczywisty sposób częstsze u osób starszych, jak i takie, którymi posługują się na co dzień osoby, które same do „boomerów” nigdy by się nie zaliczyły. 

Zwycięskie w plebiscycie określenie „proszę ja ciebie” rzeczywiście raczej nie budzi wątpliwości, że używają go osoby 50+; podobnie jest z określeniami typu „serwus” (miejsce 7.), „wapniak” (miejsce 20.), „klawo” (4) albo „w dechę” (18) – rzeczywiście tak mówiła młodzież za czasów Gomułki i Gierka, co znakomicie dokumentują powstające wówczas polskie filmy i seriale. Również „za moich czasów” jest raczej westchnieniem osób rozczarowanych zbyt szybko pędzącymi zmianami współczesności, które w podróż pod miasto ciągle jeżdżą „pekaesem” (miejsce 8. w plebiscycie). „Pannica” (miejsce 6.) zaś określa młodą dziewczynę jedynie w słowniku starszych ciotek i wujków. 

Za boomerskie zostały jednak przez „dzisiejszą młodzież” uznane również słowa – zdawałoby się – normalne w słowniku niejednego 30-latka, takie jak „wihajster” z gwary śląskiej i wielkopolskiej, „kaszana”, „dyskoteka” czy „wiocha”. „Boomerska” jest także zajmująca wysokie drugie miejsce „facetka” – feminatyw utworzony od dawnego młodzieżowego słowa „facet”, tępionego jeszcze przez szkoły w latach 80. i 90. XX w. który następnie na stałe zagościł w słowniku języka polskiego na określenie nieokreślonego szczegółowo mężczyzny. 

Największe zdziwienie wywołuje jednak wśród komentujących plebiscyt obecność w nim słowa „essa” – wybitnie młodzieżowego słowa, którego młodzieżowy status potwierdza najdobitniej zwycięstwo w konkursie PWN w 2022 r. Oznacza ono „coś łatwego, co przychodzi łatwo dlatego, że jesteśmy wyluzowani (stąd mieć essę), luz.” Często występuje też jako „jako okrzyk radości lub triumfu, wykorzystywany jako ekspresja pozytywnych uczuć, a nawet pozdrowienie” – czytamy w słowniku PWN Młodzieżowego Słowa Roku. 

Skąd zatem „essa” w znaczeniu „boomerskim”? 

Tu wkracza ekskluzuwizm młodzieży, która wybitnie nie lubi, gdy nie-młodzi dorośli na siłę starają się być młodzieżowi, wplatając w swój słownik słowa młodzieżowe lub – co gorsza – używają ich kpiarsko i z dystansem, przedrzeźniając swoje nastoletnie dzieci. Prawdopodobnie taki jest kontekst używania „essy” w znaczeniu „boomerskim”.

Tylko czekać, aż w następnych wydaniach plebiscytu pojawią się słowa „cool”, „dziaders” albo „masakra”.

Pozostanie wówczas westchnąć: „masakracja!”.

Anna Druś