Kopernik i rewolucja świata.
Wystawa w Rzymie
W nocy z niedzieli na poniedziałek – 5/6 listopada – minie kolejna rocznica obserwacji w Rzymie przez Kopernika zaćmienia Księżyca. Ma to szczególne znaczenie w tym roku, gdyż w Curia Iulia na Forum Romanum ma miejsce polsko-włoska wystawa, która potrwa do 29 stycznia 2024 roku.
Mikołaj Kopernik i wyjątkowa wystawa
Dnia 20 października, w Curia Iulia na Forum Romanum w Rzymie otwarto wystawę poświęconą Mikołajowi Kopernikowi z okazji 550. rocznicy jego urodzin, ale jednocześnie przypominającą o prawie rocznym pobycie astronoma w Wiecznym Mieście w 1500 roku.
W „De revolutionibus” (IV, 14), nasz astronom pisze o zaćmieniu Księżyca, które obserwował w nocy z 5 na 6 listopada, około godziny 2. Wystawa składa się z trzech części: 1/Kopernik i antyk; 2/Kopernik w Rzymie i system solarny Stanisława Wyspiańskiego; 3/Triumf teorii heliocentrycznej.
W pierwszej części, którą poprzedza marmurowa statua astronoma autorstwa Tomasza Oskara Sosnowskiego z 1873 roku, znajdują się wybitne dzieła sztuki antycznej przywołujące tematykę pitagorejską, kosmologiczną i solarną. Kopernik, jak przystało na człowieka epoki renesansu, znał wielką ilość tekstów antycznych, co jest najdobitniej widoczne w I księdze „De revolutionibus” (rozdz. 10), gdzie jest zawarty rodzaj hymnu ku czci Słońca.
W centrum drugiej części wystawy znajduje się witraż wykonany wg projektu Stanisława Wyspiańskiego „System solarny Kopernika”, który poprzez ukazanie Apolla jako Słońce wyraźnie nawiązuje do posiadanej przez astronoma gemmy z wyobrażeniem Apolla z lirą (odniesienie do harmonii uniwersum i muzyki kosmicznej). Innym ważnym eksponatem tej części ekspozycji jest replika obrazu Wojciecha Gersona „Kopernik wykłada astronomię w Rzymie”, obok którego eksponowane są wizerunki astronoma obserwującego wspomniane zaćmienie Księżyca.
Na trzecią część wystawy składają się, m.in. znakomita kopia obrazu Jana Matejki „Rozmowa Kopernika z Bogiem”, „Triumf Prawdy” Luigiego Mussiniego, w której wraz z Kopernikiem ukazani są Kepler, Galileusz, Newton i inni badacze nieba. W narrację o powolnym, ale definitywnym triumfie teorii heliocentrycznej polskiego astronoma wpisują się również popiersie Galileusza, obrazy Antoniego Gramatyki i Silvio Loffredi’ego.
Rzymska wystawa jest efektem współpracy Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego z Parco Archeologico del Colosseo. Jej głównymi obiektami są dzieła polskich artystów, w tym dwa obrazy wypożyczone z Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Collegium Maius. Kuratorem wystawy i autorem tekstów na planszach ją objaśniających oraz tekstu przewodnika opublikowanego w wersji włosko-angielskiej jest niżej podpisany. Niebawem ukaże się wersja polsko-włosko tego przewodnika.
Jerzy Miziołek
