Odkryto prawdopodobne miejsce pochówku Platona

Graziano Ranocchia, papirolog z Uniwersytetu w Pizie, twierdzi, że na podstawie analizy papirusów ze starożytnego miasta Herkulanum, które zostało zniszczone w wyniku erupcji Wezuwiusza w 79 r. n.e., odkrył dokładne miejsce pochówku Platona – jednego z największych filozofów antycznego świata.

Według badań przeprowadzonych pod kierunkiem włoskiego papirologa Graziano Ranocchii z Uniwersytetu w Pizie starożytny filozof Platon został pochowany na terenie założonej przez niego samego w 387 r. p.n.e. Akademii, która później z uwagi na jej twórcę i najbardziej znanego nauczyciela została określona mianem „Platońskiej”. Znajdowała się ona poza murami miejskimi Aten, w północno-zachodniej części miasta. Grobowiec greckiego filozofa znajduje się najpewniej na terenie ogrodu Akademii, położonego niedaleko „Świątyni Muz”, informuje portal „Greek Reporter„.

Przełom w poszukiwaniach dokładnego miejsca, gdzie został pochowany Platon, wynikał z nowej dokładnej analizy papirusów napisanych przez Filodemosa z Gadary. Ten starożytny uczony, będący przedstawicielem szkoły epikurejskiej dokładnie w tych tekstach opisał historię Akademii Platońskiej. Zgodnie z nowym szczegółowym odczytem papirusów z Herkulanum, jaki został dokonany przy użyciu sztucznej inteligencji, Platon prawdopodobniej został sprzedany w niewolę po śmierci Sokratesa w 399 r. p.n.e. lub tuż po zdobyciu wyspy Egina przez Spartan w 404 r. p.n.e. Nowy odczyt papirusów obala zatem wcześniejsze teorie, które datowały to wydarzenie z biografii Platona na rok 387 p.n.e., kiedy uczony przebywał w Syrakuzach.

Istnieją dwa odmienne przekazy historyczny opisujące śmierć Platona. Rzym prawnik i polityk Cyceron twierdził, że wielki filozof zmarł podczas pisania swojego kolejnego traktatu, natomiast zgodnie z relacją greckiego biografa i myśliciela ze szkoły perypatetyckiej Hermipposa ze Smyrny Platon miał umrzeć w wieku 81 lat w trakcie wesela, a następnie został pochowany w Akademii. Wydaje się zatem, że najnowsze odkrycie potwierdza słuszność drugiego przekazu.

Położone w Kampanii, we Włoszech, starożytne miasto Herkulanum to wyjątkowe miejsce. Chociaż w okresie rozkwitu Rzymu dynamicznie się rozwijało, to proces ten przerwała katastrofa jaką był wybuch Wezuwiusza w 79 r. n.e., który doprowadził do zniszczenia tego miasta – tak jak i bardziej znanych Pompejów. Na skutek erupcji wulkanicznej miasto zostało pokryte błotem wulkanicznym, którego grubość dochodziła do 12 metrów. Wielokrotnie w trakcie prac wykopaliskowych w miejscu tym odkryto lepiej zachowane zabytki niż w przypadku Pompejów.

Jednymi z najcenniejszych przedmiotów, które zachowały się w świetnym stanie, są odkryte w XVIII wieku papirusy obejmujące ponad 1800 starożytnych zwojów. Znaleziono je w budynku, który został określona jako Willa Papirusów. Zostały one zakopane i zakonserwowane na 2 tys. lat przez popiół wulkaniczny z Wezuwiusza.

Zwoje z Herkulanum są jedyną zachowaną w całości do czasów współczesnych dużą biblioteką ze świata klasycznego. Ich uchronienie przed zgniciem wraz z upływem kolejnych stuleci, a tym samym zniszczeniem, było możliwe paradoksalnie, dzięki intensywnemu ciepłu jakie zapanowało w willi na skutek erupcji wulkanicznej. W toku tego wydarzeni przedmioty te uległy zwęgleniu i przeobrażeniu w „kruche rolki”. Chociaż początkowo wydawało się, że wydarzenie to doprowadziło do zniszczenia tych tekstów, to ono w rzeczywistości je zakonserwowało. Odszyfrowanie w pełni treści papirusów stało się możliwe, dzięki rozwojowi AI.

Marcin Jarzębski