Réflexions na niedzielę

Swoimi refleksjami z Czytelnikami Gazety na Niedzielę dzieli się mieszkający wśród nas dziennikarz Nathaniel Garstecka. Refleksje o Polsce i Polakach, zdziwienia i fascynacje. Tekst publikujemy w językach francuskim i (poniżej) polskim.

Réflexions d’un dimanche

Insupportable

C’est le mot qui convient le plus afin de qualifier, depuis quelques jours, l’ambiance médiatique qui règne autour des propos tenus par Donald Trump, Président des Etats-Unis d’Amérique de 2016 à 2020 et à nouveau candidat aux élections de 2024.

Lors d’une réunion publique électorale en Caroline du sud, il a abordé la question de l’OTAN en évoquant son expérience personnelle en tant que Président :

„Ce n’est pas aux Etats-Unis de porter à eux tous seuls la sécurité de l’Europe. C’est ce que j’ai dit à l’OTAN. Quand j’ai pris mes fonctions, l’Alliance était exsangue. J’ai dit aux pays membres qu’ils devaient payer. Ils m’ont demandé si j’allais les protéger s’ils ne payaient pas. Je leur ai répondu que s’ils ne participaient, je ne le protégerais pas. Ils sont restés bouche bée, mais ensuite on n’a jamais vu autant d’argent affluer. Les présidents de ces pays venaient, faisaient leur discours et repartaient, mais ne payaient pas leur dû. Je suis arrivé, je leur ai dit de payer. One of the presidents of a big country stood up and said « Sir, if we don’t pay and we’re attacked by Russia, will you protect us ? » I said « you didn’t pay, you’re delinquent ». He said « yes, let’s say that happened ». « No, I would not protect you ». In fact I would encourage them to do whatever they want. You got to pay your bills. Et l’argent à afflué en masse ! Si on leur disait qu’on les protégerait quoi qu’il arrive, ils ne payeraient jamais. C’est grâce à cela que l’OTAN a les moyens aujourd’hui.”

J’ai laissé exprès le passage le plus incriminé en version originale, pour que l’on puisse se faire une opinion précise, non déformée par les médias et les politiciens. Qu’entend-on à ce sujet ? Que „Donald Trump veut céder l’Europe à la Russie”, qu’”il nous met tous en danger”, que „ses propos sont irresponsables”. Les gros titres des journaux, les éditoriaux, les analyses des „experts” et des „spécialistes”… de la gauche au centre-droit, en France comme en Pologne, tout le monde est unanime. Sur le plateau d’une prestigieuse émission polonaise de débats, le vice-ministre des Affaires étrangères est allé jusqu’à déclarer que „le Président Biden est un don du ciel pour la Pologne et l’Union européenne”. Insupportable.

Nous assistons aussi à un magnifique exemple de manipulation médiatique. Les paroles de Donald Trump sont tronquées dans la plupart des fragments communiqués au grand public. On nous fait croire que c’est ce qu’il dit actuellement alors qu’il décrit au contraire ce qui s’est passé au début de sa présidence. Même la phrase qu’il a prononcée au sujet de la Russie est ambiguë, c’est d’ailleurs pour cela que je l’ai laissée en anglais. Par ailleurs, dans le même discours, Trump se vante d’avoir bloqué le lancement du gazoduc Nord Stream 2, qui aurait eu comme conséquence de rendre l’Europe encore plus dépendante du gaz russe. On continue à lire et à entendre que Trump serait le meilleur président pour Poutine, alors qu’il est évident que ce n’est pas le cas.

En réalité, que nous dit l’ancien Président des Etats-Unis ? Que l’OTAN était faible quand personne n’insistait sur les efforts de défense. Que notre sécurité était menacée par les pays qui ne consentaient pas aux dépenses auxquelles ils s’étaient pourtant engagés lors de leur adhésion à l’Alliance. Que la pression qu’il a mise il y a 6 ou 7 ans a porté ses fruits aujourd’hui et que c’est grâce à cela que nous ne sommes pas totalement démunis face à la menace venant de l’est, et aussi que nous disposons de quoi aider l’Ukraine. La pression exercée par Donald Trump sur les pays de l’OTAN il y a 7 ans a permis à l’Occident d’aider l’Ukraine à se défendre aujourd’hui contre l’invasion russe. S’il avait véritablement souhaité nous abandonner à Poutine, l’armée russe serait peut-être déjà à Tallinn, Riga ou Varsovie.

Quel a été le résultat de cette politique, qui choque tant en Europe ? Poutine n’est pas allé plus avant durant la présidence Trump. Il n’a engagé aucune action de déstabilisation envers nous. Il n’a pas usé de chantage au gaz et il n’a pas déployé de vagues de migrants aux frontières est de l’Union européenne. C’est quelques mois à peine après la prise de fonction de Joe Biden que les premiers clandestins ont commencé à affluer via le Bélarus. Trump tenait envers Poutine un discours d’une extrême fermeté, tout en exigeant des Européens qu’ils se préparent à faire face aux conséquences de leurs choix en matière militaire. Que s’est-il, depuis, avéré ? Qu’en cas de conflit comme celui en Ukraine, la France n’aurait les armes et les munitions que pour se défendre pendant… 3 à 4 jours. Rappeler tous ces simples faits serait, selon de nombreux commentateurs, de la „propagande russe”.

Donald Trump utilise certes des méthodes de communication peu conventionnelles, qui choquent nos esprits policés et prétentieux, mais au lieu de prendre au sérieux le fond de ses propos, qui concerne en premier lieu notre propre sécurité, nous préférons „tuer le messager” et nous contenter de formules creuses comme „un pour tous, tous pour un”. Franchement insupportable.

Relance de la coopération franco-polonaise ?

Plusieurs annonces importantes ont été faites lors de la rencontre entre le Premier ministre polonais et le Président français Emmanuel Macron qui s’est tenue à l’Elysée lundi dernier. M. Macron a notamment déclaré qu’un nouveau traité bilatéral franco-polonais était à l’étude, qui mettrait l’accent sur des domaines comme la défense et l’énergie.

On ne peut que se réjouir des annonces sur la bonne santé des relations entre nos deux pays. Néanmoins, il convient de s’assurer qu’elles seront suivies d’effets, et surtout que ces relations soient mutuellement bénéfiques et dépourvues de biais idéologiques concernant les prétendues „atteintes à l’état de droit”, ou l’”objectif climatique zéro carbone” par exemple, sauf si ce dernier point doit ouvrir la porte à des investissements français dans le secteur du nucléaire en Pologne.

La Pologne et la France sont des alliés naturels contre l’empire germanique, comme l’expliquait Charles de Gaulle il y a 100 ans. Les évènements de la Seconde Guerre mondiale, puis le rideau de fer nous ont séparé, mais il redevient évident aujourd’hui que le Général avait vu juste. Seulement, les élites françaises doivent abandonner leur paternalisme condescendant à l’égard des peuples d’Europe centrale, l’excès de francocentrisme dans leurs analyses géopolitiques et leur suivisme aveugle des décisions prises à Bruxelles et à Berlin. Quant aux Polonais, ils doivent reprendre confiance en eux, abandonner leurs complexes historiques et apprendre à ne pas compter uniquement sur les Etats-Unis ou Bruxelles en fonction de qui gouverne. Ces efforts sont nécessaires de manière mutuelle et simultanée pour parvenir à un renforcement réel et nécessaire de nos relations.

---

---

---

Réflexions na niedzielę

Nie do zniesienia

To wyrażenie najlepiej opisuje atmosferę medialną panującą w ciągu ostatnich kilku dni wokół wypowiedzi Donalda Trumpa, prezydenta Stanów Zjednoczonych w latach 2016–2020 i kandydata w wyborach prezydenckich w 2024 roku.

Na wiecu wyborczym w Karolinie Południowej poruszył on kwestię NATO, odnosząc się do swoich osobistych doświadczeń jako prezydenta:

„To nie od samych Stanów Zjednoczonych zależy bezpieczeństwo Europy. Tak właśnie powiedziałem Sojuszowi. Kiedy objąłem urząd, NATO było wykrwawione. Powiedziałem krajom członkowskim, że muszą zapłacić. Zapytały mnie, czy zamierzam je chronić, jeśli nie zapłacą. Powiedziałem im, że jeśli nie będą uczestniczyć w kosztach, nie będę ich chronił. Byli oszołomieni, ale nigdy nie widzieliśmy tak dużych wpływów pieniędzy wpłacanych później. Prezydenci tych krajów przyjeżdżali, wygłaszali przemówienia i wyjeżdżali, ale nie płacili swoich składek. Powiedziałem im, żeby zapłacili. One of the presidents of a big country stood up and said: »Sir, if we don’t pay and we’re attacked by Russia, will you protect us?«. I said: »You didn’t pay, you’re delinquent«. He said: »Yes, let’s say that happened«. »No, I would not protect you«. In fact I would encourage them to do whatever they want. You got to pay your bills. I pieniądze zaczęły napływać! Gdybyśmy im powiedzieli, że będziemy ich chronić bez względu na wszystko, nigdy by nie zapłacili. To dzięki temu NATO dysponuje dziś takimi środkami”.

Celowo pozostawiłem najbardziej kontrowersyjny fragment w oryginalnym języku, aby Czytelnicy mogli wyrobić sobie dokładną opinię, niezniekształconą przez media i polityków. Co słyszymy na ten temat? Że „Donald Trump chce oddać Europę Rosji”, że „naraża nas wszystkich na niebezpieczeństwo”, że „jego słowa są nieodpowiedzialne”. Nagłówki gazet, felietony, analizy „ekspertów” i „specjalistów” od lewicy po centroprawicę, we Francji i w Polsce, wszyscy są zgodni. Polski wiceminister spraw zagranicznych posunął się do stwierdzenia, że „prezydent Biden jest darem niebios dla Polski i Unii Europejskiej”. Nie do zniesienia.

Jesteśmy również świadkami wspaniałego przykładu manipulacji medialnej. Słowa Donalda Trumpa są okrojone w większości fragmentów przekazywanych opinii publicznej. Wmawia się nam, że Trump mówi to właśnie teraz, podczas gdy w rzeczywistości opisuje to, co wydarzyło się na początku jego prezydentury. Nawet zdanie, które wypowiedział na temat Rosji, jest niejednoznaczne, dlatego pozostawiłem je w języku angielskim. W tym samym przemówieniu Trump chwalił się, że zablokował uruchomienie gazociągu Nord Stream 2, który jeszcze bardziej uzależniłby Europę od rosyjskiego gazu. Wciąż czytamy i słyszymy, że Trump byłby najlepszym prezydentem dla Putina, podczas gdy tak nie jest.

Co właściwie mówi nam były prezydent Stanów Zjednoczonych? Że NATO było słabe, gdy nikt nie nalegał na wysiłki obronne. Że nasze bezpieczeństwo było zagrożone przez kraje, które nie wywiązywały się z zobowiązań dotyczących wydatków, jakie podjęły, przystępując do Sojuszu. Że presja, którą wywarł 6 czy 7 lat temu, przyniosła dziś owoce i dzięki temu nie jesteśmy całkowicie bezradni wobec zagrożenia ze wschodu, a także mamy środki, by pomóc Ukrainie. Presja wywierana przez Donalda Trumpa na kraje NATO 7 lat temu pozwoliła Zachodowi pomóc dziś Ukrainie bronić się przed rosyjską inwazją. Gdyby naprawdę chciał nas porzucić na rzecz Putina, rosyjskie wojska mogłyby już być w Tallinie, Rydze czy Warszawie.

Co wynikło z tej polityki, która tak bulwersuje Europę? Putin nie posunął się dalej za prezydentury Trumpa. Nie podjął żadnych działań, by nas zdestabilizować. Nie stosował szantażu gazowego i nie wysyłał fal migrantów na wschodnie granice Unii Europejskiej. Dopiero kilka miesięcy po objęciu urzędu przez Joe Bidena pierwsi nielegalni imigranci zaczęli przybywać przez Białoruś. Trump był niezwykle surowy wobec Putina i domagał się, aby Europejczycy przygotowali się na konsekwencje swoich decyzji w dziedzinie obronnej. Co się okazało od tego czasu? Że w przypadku konfliktu podobnego do tego na Ukrainie Francja miałaby broń i amunicję do obrony przez… 3–4 dni. Według wielu komentatorów wskazywanie na te wszystkie proste fakty byłoby „rosyjską propagandą”.

Donald Trump z pewnością stosuje niekonwencjonalne metody komunikacji, które szokują nasze grzeczne i pretensjonalne umysły, ale zamiast poważnie traktować treść jego słów, które dotyczą przede wszystkim naszego własnego bezpieczeństwa, wolimy „zabić posłańca” i zadowolić się pustymi frazesami, takimi jak „jeden za wszystkich, wszyscy za jednego”. Szczerze mówiąc, jest to nie do zniesienia.

Wznowienie współpracy francusko-polskiej?

Podczas poniedziałkowego spotkania polskiego premiera z francuskim prezydentem Emmanuelem Macronem w Pałacu Elizejskim padło wiele ważnych zapowiedzi. W szczególności Emmanuel Macron stwierdził, że trwają prace nad nowym dwustronnym traktatem francusko-polskim, który skupiałby się na takich obszarach jak obronność i energetyka.

Możemy tylko z zadowoleniem przyjąć te zapowiedzi dotyczące zdrowego stanu stosunków między naszymi dwoma krajami. Ważne jest jednak, aby za tymi zapowiedziami poszły działania, a przede wszystkim, aby stosunki te były wzajemnie korzystne i wolne od ideologicznych uprzedzeń dotyczących rzekomych „ataków na praworządność” lub na przykład „zeroemisyjnego celu klimatycznego”, chyba że ten ostatni punkt ma otworzyć drzwi do francuskich inwestycji w sektorze jądrowym w Polsce.

Polska i Francja są naturalnymi sojusznikami przeciwko strefie germańskiej, jak wyjaśnił Charles de Gaulle sto lat temu. Wydarzenia II wojny światowej, a następnie żelazna kurtyna rozdzieliły nas, ale dziś znów jest jasne, że Generał miał rację. Jedynym problemem jest to, że francuskie elity muszą porzucić pogardę i paternalizm wobec narodów Europy Środkowej, nadmierny frankocentryzm w swoich analizach geopolitycznych i ślepe podążanie za decyzjami podejmowanymi w Brukseli i Berlinie. Polacy muszą odzyskać wiarę w siebie, porzucić historyczne kompleksy i nauczyć się nie polegać wyłącznie na Stanach Zjednoczonych lub Brukseli, w zależności od rządzącej opcji. Te wysiłki muszą być prowadzone wzajemnie i jednocześnie, jeśli chcemy osiągnąć rzeczywiste i niezbędne wzmocnienie naszych relacji.

Nathaniel Garstecka