Spektakl o Ulmach w Londynie dzięki rzeszowskiemu Teatrowi Siemaszkowej
Rzeszowski Teatr im. Wandy Siemaszkowej zaprezentuje w Polskim Ośrodku Społeczno-Kulturalnym w Londynie spektakl o historii rodziny Ulmów „Sprawiedliwi. Historia rodziny Ulmów”.
Spektakl „Sprawiedliwi. Historia rodziny Ulmów”
Zdaniem Marty Fortowskiej, sekretarz literackiej rzeszowskiej „Siemaszki”, wyjazd do Londynu ze spektaklem „Sprawiedliwi. Historia rodziny Ulmów” jest doskonałą okazją do promocji nie tylko polskiej kultury i sztuki na arenie międzynarodowej, ale również szansą na przybliżenie odbiorcom niezwykłej historii „zwykłych ludzi z Markowej”, „którzy ryzykowali życie własne i swoich dzieci, by w czasach II wojny światowej ratować życie innych przed niemieckim barbarzyństwem”.
„Przykład Józefa i Wiktorii Ulmów oraz ich siedmiorga dzieci, w tym jednego nienarodzonego, jest jednym z najbardziej heroicznych czynów w historii naszego kraju. W okupowanej przez Niemców Polsce, pomoc Żydom była karana śmiercią. Rodzina Ulmów, nie zważając na osobiste ryzyko, ukrywała Żydów we własnym domu, dając im nie tylko schronienie, ale przede wszystkim nadzieję. Ponieśli za to najwyższą karę – cała rodzina, wraz z tymi, których ukrywali, została zamordowana przez bestialskich niemieckich żandarmów 24 marca 1944 roku” – przypomina Fortowska.
Przez wiele lat historia o rodzinie Ulmów przekazywana była jedynie z ust do ust. „Wreszcie, po latach usłyszał ją świat, a rodzina Ulmów we wrześniu 2023 została wyniesiona do godności ołtarza” – zaznacza Fortowska.
Materialnym świadectwem ich heroizmu jest także otwarte w 2016 roku Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej, będące centrum dialogu narodu polskiego i narodu żydowskiego.
„Nasz teatr blisko sześć lat temu uznał, że historia „Samarytan z Markowej” zasługuje na to, by opowiedzieć ją ze sceny. Spektakl powstał na zamówienie teatru, a sztukę napisał i wyreżyserował rzeszowianin Beniamin Maria Bukowski” – mówi Fortowska.
Sejm RP ogłosił 2024 Rokiem Rodziny Ulmów uznając, że „Ulmowie są w Polsce oraz poza jej granicami symbolem tych wszystkich, którzy oddali życie za pomoc prześladowanym przez Niemców Żydom”.
Wyjątkowa opowieść o wyjątkowych ludziach
Tematem spektaklu jest historia rodziny Ulmów, którzy w czasie II wojny światowej ukrywali Żydów, w wyniku czego zostali zadenuncjowani i zamordowani przez Niemców.
Reżyserem spektaklu i autorem sztuki jest młody dramatopisarz i reżyser Beniamin M. Bukowski. Bohaterami przedstawienia są małżonkowie Wiktoria i Józef Ulma. Głównym bohaterom towarzyszą trzy Głosy, które komentują wydarzenia, wypowiadają myśli, spostrzeżenia, słowa uczestników tamtych wydarzeń, jak np. sąsiadka, mundurowy, czy córka Ulmów.
W spektaklu dość szczegółowo zrekonstruowano zdarzenia; oddana została też panująca w Markowej w okresie II wojny światowej atmosfera. Spektakl „Sprawiedliwi. Historia rodziny Ulmów” zaprezentowany zostanie w Polskim Ośrodku Społeczno-Kulturalnym w Londynie w dniach w weekend (27 i 28 stycznia 2024 roku). Zrealizowano z inicjatywy Fundacji im. Rodziny Ulmów „SOAR”. Wyjazd ekipy rzeszowskiego teatru finansowany jest ze środków samorządu województwa podkarpackiego. Swoim patronatem objęli go także prezydent Rzeszowa i wojewoda podkarpacki.
Historia beatyfikowanej rodziny Ulmów
Józef i Wiktoria Ulmowie przyjęli w czasie okupacji pod swój dach w Markowej koło Łańcuta ośmioro Żydów z rodzin Goldmanów, Gruenfeldów i Didnerów. Wiosną 1944 roku zostali zadenuncjowani, zapewne przez granatowego policjanta
Nad ranem 24 marca 1944 r. niemieccy żandarmi zamordowali ośmioro Żydów oraz ukrywających ich Józefa Ulmę i będącą w zaawansowanej ciąży jego żonę Wiktorię. Niemcy zabili też szóstkę ich dzieci. Najstarsza Stasia miała osiem lat, najmłodsze dziecko – półtora roku.
W 1995 r. Józefowi i Wiktorii nadano pośmiertnie tytuł Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. W 2010 r. prezydent Lech Kaczyński odznaczył ich Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. 17 marca 2016 r. otwarte zostało w Markowej pierwsze w Polsce Muzeum Polaków Ratujących Żydów, które przyjęło ich imię.
W liczącej ok. 4,5 tys. mieszkańców Markowej Ulmowie nie byli jedyną rodziną, która ukrywała Żydów. 21 innych Żydów przeżyło okupację w sześciu chłopskich domach. Przed II wojną światową w Markowej mieszkało ok. 120 Żydów.
Agnieszka Pipała/ PAP/ LW
