Paryski modernizm lat 1905-1925 w Petit Palais

W paryskim Petit Palais na zwiedzających czeka wystawa poświęcona kulturze Paryża lat 1905–1925. Na wystawie prezentowane są m.in. obrazy, stroje, biżuteria, projekty budynków.

W Petit Palais w Paryżu zwiedzający mogą do kwietnia oglądać wystawę „Le Paris de la modernité”, poświęconą rozwojowi kultury, sztuki i techniki we francuskiej stolicy w latach 1905–1925. 

Na początku XX wieku Paryż był miejscem twórczości artystów z całego świata: malarzy, rzeźbiarzy, architektów czy projektantów mody; był też miejscem wolności artystycznej i kształtowania się nowych prądów w sztuce. 

Wystawa, podzielona na części zgodnie z formami sztuki, skupia się na ukazaniu wieloaspektowości rozwoju kultury w Paryżu w latach 1905–1925.

W części poświęconej malarstwu zwiedzający podziwiają obrazy artystów tworzących w dzielnicach Montmartre i Montparnasse, będących wówczas centrum artystycznym Europy, przyciągającym twórców z Francji, Hiszpanii, Włoch, Polski czy Ameryki.

Obrazy Pabla Picassa, Marca Chagalla, Pieta Mondriana czy Marie Laurencin prezentowane na wystawie nie należą do najbardziej znanych w dorobku artystów, jednak pozwalają na przegląd najważniejszych nazwisk tworzących artystyczny Paryż początku XX wieku. Brak najważniejszych obrazów prezentowanych artystów może wywoływać negatywne pierwsze wrażenie ze względu na charakter wystawy, która ma być wielkim wydarzeniem poświęconym temu okresowi, z najbardziej reprezentatywnymi dla niego eksponatami. W Paryżu, w którym na wystawach poświęconych konkretnym artystom XX wieku prezentowane są ich najważniejsze dzieła, wypożyczane z kolekcji na całym świecie, ich brak w Petit Palais może odwiedzającego rozczarować.

Negatywne wrażenie ustępuje jednak po przejściu z sekcji malarstwa do sali poświęconej okresowi rozwoju techniki, w którym dużą rolę odegrały targi międzynarodowe w Paryżu, na których prezentowane były jedne z pierwsze samochody, rowery, samoloty czy balony. Na wystawie w Petit Palais można zobaczyć m.in. samolot z 1911 r. czy samochód Peugeot z roku 1913, wypożyczone z najważniejszych francuskich muzeów poświęconych lotnictwu i motoryzacji (Musée de l’Air et de l’Espace w Le Bourget i Cité de l’Automobile w Miluzie), a także składany rower marki Peugeot z 1912 r. czy afisze z Targów Transportu Powietrznego organizowanych w Paryżu na początku XX wieku.

Kolejne sale poświęcone są przeróżnym aspektom kultury tego bogatego okresu: modzie (poprzez stroje zaprojektowane przez Paula Poireta i Jeanne Lanvin), teatrowi (przez pryzmat Théâtre des Champs-Élysées, wybudowanego w 1913 r. w stylu zwiastującym art déco), zagranicznym artystom na Montparnassie (z obrazami takich twórców, jak Chaim Soutine czy Tsuguharu Foujita) czy architekturze (w sali poświęconej międzynarodowej wystawie art déco w 1925 r., podkreślającej rolę Paryża w rozwoju i rozpowszechnieniu tego stylu, można zobaczyć m.in. elementy dekoracyjne z pawilonu art déco czy reprodukcję makiety budynku zaprojektowanego przez Malleta-Stevensa). 

Jedną z ciekawszych części wystawy jest sala poświęcona artystom tworzącym w czasie I wojny światowej. Prezentowane są w niej obrazy artystów walczących na froncie, którzy na swoich dziełach udokumentowali bitwy i koszmar wojny. Dwa obrazy Félixa Vallottona, który towarzyszył wojsku z oficjalną misją „oddania w malarstwie atmosfery na froncie”, prezentowane na wystawie, powstały w 1917 r. na froncie w Szampanii. Malarz przedstawił ruiny kościoła i domów w małej miejscowości, oddając raczej melancholię towarzyszącą zniszczeniom niż koszmar walk.

Wystawa, zajmująca kilkanaście sal, jest jedną z największych francuskich wystaw sztuki w tym roku. Do jej mocnych stron należy wieloaspektowe potraktowanie tematu, ukazanie skali zmian w kulturze i sztuce na początku XX wieku. Uwagę zwraca także różnorodność eksponatów, od projektów budynków, poprzez stroje i biżuterię, po samolot.

Zwiedzając wystawę, można jednak odnieść wrażenie, że jej twórcy podjęli temat zbyt szeroki, traktując dość oględnie niektóre z aspektów rozwoju kultury tego okresu, miejscami rozczarowując doborem eksponatów (zwłaszcza malarstwa), jak na skalę tego wydarzenia. W Paryżu, gdzie w każdym sezonie kulturalnym są organizowane wystawy poświęcone konkretnym artystom bądź prądom w sztuce początku XX wieku, wystawa w Petit Palais nie wnosi nic nowego, przywołując znane tematy i nie pogłębiając ich zbytnio.

Julia Mistewicz, Paryż