Zdarzyło się w XX wieku (1)

Najnowsza historia Polski i wydarzenia w tygodniu 15 października – 21 października, o których powinniśmy pamiętać.

Dnia 21 października 1963 r. na Lubelszczyźnie z rąk komunistycznych sił bezpieczeństwa zginął Józef Franczak ps. „Lalek”, ostatni żołnierz polskiego podziemia niepodległościowego.

Podjęte podczas konferencji w Jałcie ustalenia doprowadziły do podziału powojennej Europy. Polska znalazła się w sowieckiej strefie wpływów, stając się państwem wasalnym, w którym władzę zainstalowano na bagnetach Armii Czerwonej. Nie godząc się na nową rzeczywistość, mimo rozkazu z 19 stycznia 1945 r. o zaprzestaniu działań zbrojnych przez podziemną Armię Krajową, wielu postanowiło dalej walczyć. Blisko 180 tys. osób w różnej formie aktywnie walczyło z komunistami. 30 tys. z bronią w ręku. To był fenomen – największy antykomunistyczny ruch oporu w Europie.

Okres lat 1945–1956 ociekał krwią Polaków mordowanych przez komunistyczny aparat terroru. Do stalinowskich kazamat trafiali żołnierze podziemia niepodległościowego sądzeni w zmanipulowanych procesach sądowych. Skazanych na śmierć zabijano w mrocznych piwnicach komunistycznych więzień. Do dzisiaj IPN szuka miejsc ich tajnego pochówku. Ostatnim żołnierzem wyklętym, który trwał w swej samotnej walce, kierowany miłością do ojczyzny, był „Lalek”.

W tym dniu, 45 lat temu, 16 października 1978 r., na placu św. Piotra tłum wiernych oczekiwał na najważniejszą decyzję zgromadzenia kardynałów. Oczy całego świata skupiły się na balkonie bazyliki św. Piotra. Późnym wieczorem nad kaplicą Sykstyńską pojawiły się kłęby białego dymu. Kardynał Pericle Felici wykrzyczał słowa, które niosły się echem przez wszystkie kontynenty: Habemus papam! (…) Cardinalem Wojtyla! Tego dnia polski kardynał, metropolita krakowski Karol Wojtyła, został wybrany przez konklawe na Stolicę Piotrową. Nastała epoka wielkiego papieża Jana Pawła II. Początek jego pontyfikatu przypadł na trudny czas dyktowany przez warunki zimnej wojny. 

Jan Paweł II nazywany był papieżem pielgrzymem. W ciągu 27 lat swojego wyjątkowego pontyfikatu odbył 104 podróże zagraniczne. Kilka miesięcy po wyborze na papieża przybył ze swoją pierwszą pielgrzymką do Polski. To właśnie wówczas, w czerwcu 1979 r., podczas odprawianej na pl. Zwycięstwa (obecnie J. Piłsudskiego) mszy świętej, wypowiedział znamienne słowa: „Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi! Tej ziemi!”. Te dwa zdania tchnęły nadzieję w Polaków tłamszonych przez komunistyczną władzę. Dodały im otuchy. Zapowiadały zmiany ustrojowe będące emanacją polskich dążeń do suwerenności. Rok później powstała „Solidarność” – największy na świecie społeczny ruch związkowy, który w latach 80. był emanacją polskich dążeń do wolności.

Sześć lat później, 19 października 1984 r., komunistyczna bezpieka, realizując polecenia politycznych mocodawców, porwała, a następnie brutalnie zamordowała ks. Jerzego Popiełuszkę, kapelana „Solidarności”, duchownego niezłomnego, którego Msze za Ojczyznę i wygłaszane podczas nich kazania poruszały serca, dając siłę do walki o wolne państwo. Śmierć ks. Popiełuszki była szokiem dla społeczeństwa okaleczonego niedawno zakończonym stanem wojennym. Pogrzeb 3 listopada 1984 r. stał się wielką patriotyczną manifestacją, będącą wyrazem sprzeciwu wobec dyktatury. Zgromadził blisko 600 tys. osób.

Wykonawcami tego politycznego mordu byli funkcjonariusze Departamentu IV Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Zostali skazani na kary długoletniego więzienia, niemniej ich mocodawcy nigdy nie ponieśli odpowiedzialności karnej. 

Ks. Popiełuszko został beatyfikowany w 2010 r. Z kolei w 2018 r. Sejm RP ustanowił 19 października Narodowym Dniem Pamięci Duchownych Niezłomnych w hołdzie wszystkim duchownym „bohaterom, niezłomnym obrońcom wiary i niepodległości Polski”. 

Rafał Leśkiewicz