Zdarzyło się w XX wieku (4)
Nieco ponad miesiąc przed wprowadzeniem stanu wojennego 7 listopada 1981 r. funkcjonariusze amerykańskiej Centralnej Agencji Wywiadowczej operujący niejawnie w komunistycznej Polsce przeprowadzili spektakularną akcję ewakuacji płk. Ryszarda Kuklińskiego wraz z rodziną: żoną Joanną oraz synami Waldemarem i Bogdanem. Niebezpieczna operacja eksfiltracyjna zakończyła się powodzeniem, dwa dni później Kukliński był już w Stanach Zjednoczonych. Mimo upływu 42 lat od tamtych wydarzeń nadal szczegóły okoliczności ucieczki Jacka Stronga pozostają tajemnicą.
Kukliński był cennym agentem CIA z uwagi na miejsce pełnienia służby wojskowej. Od 1963 r. pracował w Sztabie Generalnym Wojska Polskiego, był zastępcą szefa Zarządu Operacyjnego Sztabu Generalnego. Uczestniczył w posiedzeniach dowództwa wojsk Układu Warszawskiego, miał dostęp do największych tajemnic wojskowych Związku Sowieckiego i państw satelickich. To przez jego ręce przechodziły plany strategiczne operacji militarnych wymierzonych w kraje NATO. Przez blisko 10 lat Kukliński przekazał Amerykanom dziesiątki tysięcy kopii bezcennych wywiadowczo dokumentów, w tym plany ataku wojsk Układu Warszawskiego na kraje Europy Zachodniej, plany użycia broni atomowej przez Rosjan jak również dane techniczne sowieckiego uzbrojenia. Wśród blisko 40 tys. kopii dokumentów znalazły się także plany wprowadzenia w Polsce, przez ekipę Wojciecha Jaruzelskiego, stanu wojennego. Informacje przekazywane amerykańskim władzom miały niebagatelne znaczenie dla prowadzonej wówczas polityki wobec ZSRS i pozostałych krajów tzw. Bloku Wschodniego.
Przez cały okres współpracy z Amerykanami Ryszard Kukliński balansował na granicy życia i śmierci, zmagając się z groźbą dekonspiracji. W realiach komunistycznej Polski karą za zdradę była śmierć. W maju 1984 r. Kukliński został zaocznie skazany na karę śmieci przez Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego, który uznał go winnym zdrady państwa i dezercji. Ten wyrok został uchylony już w wolnej Polsce, w 1997 r. W 2016 r. prezydent RP Andrzej Duda, doceniając zasługi Kuklińskiego awansował go pośmiertnie na stopień generała brygady. Z kolei Zbigniew Brzeziński, doradca ds. bezpieczeństwa prezydenta Stanów Zjednoczonych Jimmy’ego Cartera powiedział, że Ryszard Kukliński był pierwszym polskim oficerem w NATO.
Kukliński zmarł 11 lutego 2004 r. w Tampie na Florydzie. Jego grób znajduje się w Alei Zasłużonych na powązkowskim Cmentarzu Wojskowym.
W 1937 r. 11 listopada obchodzono w Polsce po raz pierwszy Święto Niepodległości ustanowione jako ustawowe święto państwowe. Zostało formalnie ustanowione na mocy ustawy z 23 kwietnia 1937 r. o Święcie Niepodległości. W art. 1 czytamy Dzień 11 listopada, jako rocznica odzyskania przez Naród polski niepodległego bytu państwowego i jako dzień po wsze czasy związany z wielkim imieniem Józefa Piłsudskiego, zwycięskiego Wodza Narodu w walkach o wolność Ojczyzny – jest uroczystym Świętem Niepodległości.
Od momentu odzyskania niepodległości trwały zażarte dyskusje jaką datę przyjąć za dzień w którym Polacy będą świętowali powrót na mapy Europy i świata. Ostatecznie ustalono, że będzie nim 11 listopada, bo to tego dnia Rada Regencyjna przekazała władzę wojskową na ziemiach polskich Józefowi Piłsudskiemu. Także tego dnia w Compiègne podpisany został rozejm pomiędzy krajami Ententy a Niemcami, kończący faktycznie I wojnę światową.
Pierwsze obchody odzyskania niepodległości odbyły się w 1919 r. Od 1926 r. 11 listopada był dniem wolnym od pracy. Mimo, że nie był oficjalnie świętem państwowym obchodzono go uroczyście, organizując wydarzenia cywilne i wojskowe.
Po ustanowieniu święta państwowego uroczyste obchody 11 listopada odbyły się tylko raz, w 1938 r. Rok później Polska znowu krwawiła będąc w uścisku dwóch zbrodniczych reżimów totalitarnych: niemieckiego nazizmu i sowieckiego komunizmu.
Ponownie 11 listopada stał się świętem państwowym na mocy ustawy z 15 lutego 1989 r. o ustanowieniu Narodowego Święta Niepodległości.
Rafał Leśkiewicz
